Lise giriş sınavları yerleştirme sonuçları açıklandı. Yetkililerin, sınavlarda İHL'lerin çok rağbet gördüğü, yüksek puan alan öğrencilerin büyük ilgisiyle karşılaştığı ve başarılı olduğuna dair açıklamalarını okuduk gazetelerde. Sosyal medyada da buna benzer paylaşımlar oldu.
Öte yandan gazetelerde İHL ortaokul mezunlarının yarısının İHL tercih etmediğine dair haberler de çıktı. Yerel tercihle İHL'lere giden öğrenciler arasında ilk sene sonunda ayrılanların sayısının düşündürücü olduğuna dair haberler de okuyoruz.
Acaba yazılanlardan, söylenenlerden hangisi doğru? Birbiriyle çelişen bu haberlerden ve bilgilerden hangisine güvenmeliyiz? Bu sorunun cevabını MEB'in sayfasında yayınlanan raporunda aradım ve raporda verilen rakamlara baktım. Biliyorum sadece sayılara bakarak başarılı ve başarısız deyip kestirip atmak güç. Ama bazı konularda fikir verir.
MEB'in raporunu kabaca incelediğimde gördüğüm ve aldığım notları paylaşayım önce.
Geçen sene ile bu senenin sonuçlarını karşılaştırmadan önce bilmemiz gereken bir husus daha var. Bu sene mezun olan öğrenci sayısı %40 daha fazla. Geçen sene 1 milyon kişi katılmışken bu sene yaklaşık 1.5 milyon kişi sınava başvurmuş. Geçen sene 29 bin olan İHL kontenjanı 42 bine yükseltilmiş. Kontenjanlar başvuran sayısı kadar arttığı için İHL'er açısından değişen pek bir şey yok. Önce bunu belirtmiş olayım.
Anadolu, Fen ve Sosyal Bilimler doluluk oranı %100 iken İHL'de az da olsa boş yer var: %99.76. Bu oran kayıt yaptırmayanlarla birlikte biraz daha düşecek sanırım. Elimizde sınavla öğrenci alan İHL'lerin ikinci sınıftaki öğrenci sayılarına dair bir veri olmadığı için kesin bir şey söylemek zor. Buna rağmen belki çok küçük bir oran ama diğerleri %100 iken İHL'lerin de %100 olmasını arzu ederdik.
Başarı sıralamaları
En başarılı 100 lise arasında sadece Kartal AİHL var. Kartal'ı Mehmet Emin Saraç AİHL ve Kadıköy AİHL takip ediyor. Bir iki İHL daha var ve diğerlerinin esamisi okunmuyor maalesef.
Tabloya baktığımda İHL'lere giren öğrencilerin yarısından fazlası %20'lik dilimin üstünde. %90, %77, %69, %57, %54, %48'lik dilimde öğrenci alan İHL var. Bu oranlarla öğrenci alan bir okula nasıl nitelikli okul diyebiliriz? Gördüğüm kadarı ile %10'luk dilimin altında öğrenci alabilen İHL sayısı toplam İHL'lerin %10'u kadar. Genel ortalamaya bakılırsa muhtemelen %30-40'lar gibi bir sonuç çıkar. Bu sonuçlar ise, sınavla öğrenci alan İHL'lerin yarıdan fazlasının nitelikli okul vasfına haiz olmadığını söylüyor bize.
Anadolu Liselerine baktığımızda ise bir tane %73 var ve ondan sonraki en yüksek oran %30'la almış. Büyük bir kısmı %10 civarı. %20-30 arası çok değil. Genel ortalaması da muhtemelen %10-15 arası bir rakam. İHL'lere göre üç kat daha başarılı öğrenciler gidiyor. Fen liselerine hiç değerlendirmeyelim, çünkü rakamlar kıyas edilecek gibi değil.
İHL en yakın olan Sosyal Bilimler Liselerinde en fazla %37, %34 ve %32 gördüm. Hemen peşinden %20 geliyor. Diğerleri de %10-20 arasında ağırlıklı olarak. Muhtemelen ortalama %15 civarı, ama %20 değil. İHL'leri Fen, Anadolu ve Sosyal Bilimlerle karşılaştırdığımızda İHL aleyhine vahim bir tablo ile karşı karşıyayız.
Bunlar genel rakamlardı. Şimdi de rast gele seçtiğim birkaç ilin sonuçlarını vereyim. Sakarya'da., 4 fen lisesi var ve düşük taban puan 4.63. Anadolu Lisesi 6.21, Sosyal Bilimler Lisesi 8.59. Kız İHL 12.42, erkek İHL ise 16.66. Erkek İHL Sosyal bilimlerin bile iki katı.
Muğla'da sonuç daha da vahim. Fen lisesi 5.32, Anadolu 14.97, Sosyal Bilimler 15.05. Fethiye İHL 22, diğerleri 36 ve 40 bandında. Aradaki fark çok fazla.
Gaziantep'te 13 liseden sonra 14. İHL ve taban puanı 14.45. Sosyal Bilimlerin üstünde burada. Diğer İHL'ler 20 ve üzerinde. 29 bile olan var.
Kars'ta fen lisesi 8, Anadolu lisesi 16, İHL %40'lık dilimde. Van'da fen lisesi 6.37, Anadolu 11.47, İHL 16.83, sosyal bilimler 16.87. %26.61 olan İHL de var. Tekirdağ fen lisesi 5.4, Anadolu lisesi 12.49, sosyal bilimler lisesi 13.39 ve İHL 27.64.
Bazı vilayetlerde Sosyal Bilimler Lisesine yakın ama sayı çok fazla değil. İstanbul hariç taban puanı Fen ve Anadolu liselerinden daha yüksek İHL yok. Bu rakamlar bize bir başarı hikayesi anlatmıyor. Ben tabloya baktığımda İHL'lerin büyük bir kısmının nitelikli okul olarak değerlendirilemeyeceğini görüyorum.
Moral vermek, teşvik etmek güzel bir şey, ama gerçekleri de görelim. Kartal ve Kadıköy'e bakarak İHL çok başarılı diye kendimizi kandırmayalım. İHL başarılı öğrencilerin gittiği konusunda sıkıntılar olduğunu kabul edelim. Ancak bu kabulden sonra bu sıkıntıları nasıl aşacağımızı tartışabiliriz. İHL'leri gerçekten önemli ve değerli buluyorsak kafamızı ellerimizin arasına alıp düşünmeliyiz.
Unutmayalım, bir zincirin kuvveti en zayıf halkasının kuvveti kadardır.
