Libya'da son altı ayda çeşitli cephelerde yaşanan gelişmeler, askeri ve siyasi haritanın 2016 yılına göre hayli değişmesine yol açtı.
Muammer Kaddafi ve rejiminin Ekim 2011'de devrilmesinden bu yana siyasi birliğin sağlanamadığı Libya'da 2017 yılının ilk altı aylık bölümünde önemli değişiklikler oldu.
Bu dönemde Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi (TM) tarafından desteklenen General Halife Hafter'e bağlı güçler, Bingazi'yi tamamen kontrol altına aldıktan sonra ülkenin güney kesimlerine doğru ilerleme kaydetti. Hafter güçleri, elde ettiği kazanımlarla ülkenin üçte birinde kontrolü sağladı.
Başkent Trablus ise Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) ile Ulusal Kurtuluş Hükümeti güçleri arasında mücadeleye sahne oldu. Fayiz Es-Serrac liderliğindeki UMH, 30 Mart 2016'dan bu yana ilk defa Trablus'ta kontrolü ele aldı. Başkentte elde edilen başarıya rağmen UMH güçlerinin ülkenin orta ve güneyindeki etki alanı azaldı.
HAFTER GÜÇLERİNİN KAZANIMLARI
UMH'ye bağlı "Üçüncü Kuvvet"in mayıs ayında Brak eş-Şatii Hava Üssü'ne düzenlediği saldırıyla ülkenin güneyindeki tansiyon yeniden yükseldi. Bölgedeki kabile şeyhleri, ileri gelenler ve sivil toplum kuruluşları, ateşkesi ihlal eden "Üçüncü Kuvvet"ten bölgeyi terk etmesini istedi. UMH Başkanlık Konseyi de saldırıyı kınayarak, Savunma Bakanı Mehdi el-Bergusi ile Üçüncü Kuvvet komutanı Cemal et-Turki'nin, "ateşkesi ihlal edenler belirlenene kadar" gözaltında tutulacağını duyurdu.
Üçüncü Kuvvet'in bölgeden çekilmesinin ardından Hafter liderliğindeki güçler misilleme olarak Barka bölgesinin en önemli hava üssü konumundaki Temenhint'te kontrolü sağlayarak etki alanını bölgenin merkezi Sebha kentine kadar genişletti.
Hafter güçleri ayrıca, Libya çölünün kalbinde yer alan ve Üçüncü Kuvvet ile Bingazi'yi Savunma Seriyyeleri'nin önemli bir kısmına ev sahipliği yapan Cufra Hava Üssü'ne de saldırılar düzenledi ve kısa sürede burayı da ele geçirdi.
TM tarafından desteklenen Hafter güçlerinin zafer silsilesi, devrim sürecinde Kaddafi'ye karşı savaşan "Bingazi Devrimcileri Şura Meclisi" güçlerinin Bingazi'deki "kalesi" olarak bilinen Es-Sabiri Mahallesi'ni 5 Temmuz'da ele geçirilmesiyle sürdü.
Barka'nın güneyinde Sudan sınırında bulunan ve kabileler arası çekişmenin yaşanmasının yanı sıra Darfur bölgesinden isyancıların da bulunduğu El-Kurfa bölgesinde ise belirsizlik devam ediyor.
TRABLUS BÖLGESİNDEKİ GELİŞMELER
Başkent Trablus bölgesindeki gelişmeler ise Misrata Tugaylarının, UMH'yi ve Ulusal Kurtuluş Hükümeti'ni destekleyenler olarak bölünmesiyle şekillendi.
Başta Haysem et-Tacuri'nin yönettiği Trablus Devrimcileri Tugayı ile Abdulgani el-Kikli liderliğindeki Caydırıcı Güç olmak üzere UMH taraftarı birlikler Misrata Tugaylarını yenilgiye uğrattı. Böylece Serrac liderliğindeki UMH, Trablus'ta kontrolü ele aldı.
Son dönemde yaşanan gelişmeler, Libya'nın askeri ve siyasi haritasını geçen yıla göre önemli ölçüde değiştirdi. Bugünkü haritada Hafter'e bağlı güçlerin ülkenin doğu ve güney kesimlerinde geniş alanlarda kontrolü ele aldığı görülüyor.
Bingazi'yi tamamen ele geçiren, Derne cephesinde durumu kendi istediği şekilde kontrol altında tutan Hafter'in gözünü Trablus'a dikme ihtimali olduğu öne sürülürken dün yeni bir ateşkes haberi geldi.
SERRAC VE HAFTER'DEN ATEŞKES KONUSUNDA ANLAŞMA
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Serrac ve Hafter ile başkent Paris yakınlarındaki La Celle Saint-Cloud kentinde yaptığı görüşmenin ardından tarafların ülkede ateşkes sağlanması konusunda anlaştığını açıkladı.
Birleşmiş Milletler (BM) Libya Özel Temsilcisi Gassan Selame'nin de hazır bulunduğu görüşme sonrasında basına sunulan ortak bildiride, iki tarafın Libya'da ateşkes sağlanması konusunda kararlı oldukları ve uluslararası anlaşmalara binaen terörle mücadele haricinde iki tarafın Libya topraklarını korumak için silahlı güç kullanmayacakları kaydedildi.
Bildiride, iki tarafın 17 Aralık 2015'te varılan Libya Siyasi Anlaşması'nı hayata geçirmek ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) başkenti Abu Dabi'de Mayıs 2017'deki görüşmede anlaştıkları konular üzerinden ilişkileri sürdürmek konusunda mutabakata vardıklarının altı çizildi.
LİBYA'DAKİ İKTİDAR MÜCADELESİ
Libya'da 17 Şubat 2011'deki devrimin ardından yaşanan siyasi istikrarsızlık ve karşıt gruplar arasındaki çatışmalar sonucu biri Tobruk'ta Temsilciler Meclisi, diğeri Trablus'ta Milli Genel Kongre (MGK) olmak üzere iki meclis ve rakip yönetim ortaya çıkmıştı.
BM'nin girişimleriyle 17 Aralık 2015'te Fas'ın Suheyrat kentinde varılan Libya Siyasi Anlaşması uyarınca UMH Başkanlık Konseyi (BK) kurulmuştu. BM Güvenlik Konseyi 2259 sayılı kararla BK'yı Libya'nın tek meşru temsilcisi olarak tanımıştı. BK Başkanlığına Fayiz es-Serrac getirilmişti. Ancak BK'nın sunduğu hükümet listeleri General Halife Hafter'in baskıları nedeniyle Tobruk'taki Temsilciler Meclisi'nde onaylanmadığı için süreç tıkanmıştı.
Libya Siyasi Anlaşması uyarınca kendini fesheden MGK'ya bağlı Halife el-Guveyl başbakanlığındaki Ulusal Kurtuluş Hükümeti de ülkedeki krizin çözülemediğini öne sürerek Ekim 2016'da yeniden faaliyete başladığını duyurmuştu.
Uluslararası ara buluculuk girişimleri kapsamında Mayıs 2017'de Abu Dabi'de bir araya gelen Serrac ile Hafter, 6 ay içinde genel seçimlerin yapılması ve UMH Başkanlık Konseyi'nin yeniden yapılandırılması konularında anlaşma sağlamıştı.