Arama
İslam astronomisinin son büyük temsilcisi Takiyüddin kimdir?
İslam astronomisinin son büyük temsilcisi Takiyüddin, matematik ve astronomi alanlarında yaptığı çalışmalarla çığır açtı. Teleskobun asıl mucidi olan Osmanlı bilim adamı, aynı zamanda devletin tek rasathanesini de yapmıştı. Takiyüddin, mekanik saatlerden, kaldıraçlar ve göllerden, ırmaklar ile kuyulardan su çekmekte kullanılan çeşitli araç gereçleri de tasarladı. Peki, Osmanlı'nın yetiştirdiği en önemli mühendislerden olan Takiyüddin'in çalışmaları neden engellenmeye çalışılmıştı?
📌Takiyüddin, ondalık kesirleri diğer kesirlere, yani altmışlık kesirlerle bayağı kesirlere tercih eden ve bu tür kesirleri eserlerinde yoğun bir şekilde kullanan ilk matematikçidir.
📌Trigonometrik fonksiyonların kesirlerini ilk defa ondalık kesirlerle gösteren Takîyüddîn birer derecelik fasılalarla 1 dereceden 90 dereceye kadar hesaplayarak sinüs ve tanjant tabloları hazırladu. Bu onun ne kadar büyük bir bilim adamı olduğunu kanıtlar. Takîyüddîn trigonometrik hesaplamalarda cetveller yani "trigonometrik çeyreklik" denilen basit bir alet kullandı.
📌Cebir konularına da giren girmiş ve ikinci dereceden denklemleri aritmetik yoluyla çözmüştür.
📌Takiyüddin optik alanında da büyük başarı gösterdi ve İslâm dünyasında yaklaşık sekiz yüzyıl önce başlatılan optik çalışmalarının sonucunda ulaşılan argümanları matematiksel bağlamda tekrar değerlendirdi.
📌Takiyüddin optikle ilgili eserinde ilk defa ışığın küresel yayılımını anlattı ve Batı'da bilinmesinden önce adını vermeden de olsa teleskoptan söz etti. Yaptığı bu aleti, "uzakta bulunmaları sebebiyle görülemeyen şeyleri gösterebilen bir billûr (mercek)" şeklinde tanımladı.
📌Takiyüddin'in 1559 yılında yaptığı mekanik saati on tane saati tarif eden bir kitap yazdı. Osmanlı'nın yetiştirdiği en önemli mühendis kabul edilen Takiyüddin; mekanik saatler, kaldıraçlar ve göllerden, ırmaklardan, kuyulardan su çekmekte kullanılan çeşitli araç gereçler tasarladı. Tasarladığı saatleri anlattığı bu eser Batı dünyası dahil o yüzyılda konuyla ilgili en kapsamlı yapıttır.
📌Bir gözlem aracı diye bahsettiği saatlerinin en önemli özelliği dakikanın yanında saniyeyi de gösterebilmesidir. Bu Batı'daki rasathanelerden daha önce bir tarihte Takiyüddin'in İstanbul'daki rasathanesinde kullanıldı.
📌Takiyüddin'in Güneş saatlerine dair bilgi veren eseri bugün dahi kullanılabilecek niteliktedir. Bu eser ilk defa ondalık kesirlere dayanarak hazırlanmış tabloları içeren küçük bir zîctir.