İslam dünyasının yetiştirdiği büyük alim; Abdullatif el-Bağdadi kimdir?

📌Abdullatif el-Bağdadi, İslam dünyasında yetişen en önemli filozof, edip, dilci, muhaddis, tarihçi ve tabiptir. Abdullatif el-Bağdadi, 1162 yılında Bağdat'ta doğdu. Kısa boylu ve nahif bir bünyeye sahip olduğundan İbn Nokta ve 'Keçecizâde' anlamına gelen İbnü'l-Lebbâd künyeleriyle de anıldı. Bağdat'ta doğup büyüse de aile kökeni olarak aslen Musulludur. 📌Abdullatif el-Bağdadi,Aynı dönemde yaşayan İbn Ebû Usaybia, ʿUyûnü'l-enbâʾ adlı eserinde, onun çok küçük yaşta, 'oyun zevkini dahi tatmadan' tahsile başladığını belirtir. TIP TARİHİNE DAMGA VURAN 5 MÜSLÜMAN ALİM 📌Abdullatif el-Bağdadi, Kur'an-ı Kerîm'i ezberledikten sonra başta hadis ve fıkıh olmak üzere, dil ve edebiyat alanlarında temel sayılan metinleri okuyarak icazet aldı. 📌Daha sonra ilmi tecrübelerini geliştirmek ve görgüsünü arttırmak için o devrin belli başlı ilim ve kültür merkezlerini dolaştı. Genç yaşta uzun seyahatler yaparak, bilim adamlarıyla görüşerek münazaralara katıldı. En sonunda tekrar Bağdat'a gelerek burada vefat etti. VEBANIN BULAŞICI HASTALIK OLDUĞUNU İLMİ YOLDAN AÇIKLAYAN ALİM 📌Abdullatif el-Bağdadi, gününün neredeyse tamamını okumaya ayırıyordu. İbn Nâilî adlı bir âlimden aklî ve felsefî ilimleri tahsil ettikten sonra bir süre İbn Sina, Behmenyâr ve Gazali'nin eserlerini okudu. El-Mutenebbî'nin divanının yanı sıra birçok şiir kitabı ve divanı ezberledi. Bağdadi, özellikle İbn Sina'nın eş-Şifa adlı eserini neredeyse ezberleyecek kadar tekrar tekrar okuduğunu belirtir. 📌Bağdat'tan sonra Musul'a geçen Abdullatif, burada döneminin önemli âlimi Kemâleddin bin Yunus'la tanışarak ondan faydalandı. Burada bulunduğu dönemde İbn Muhâcir Medresesi'nde ve dârülhadiste müderrislik yaptı. BATI BİLİMİNE YÖN VEREN MÜSLÜMAN ALİM 📌1190 yılında, Şam'da Tâceddin el-Kindî ile münazara yapan Abdullatif el-Bağdadi, kısa zamanda ilmî üstünlüğünü kabul ettirdi. Bir yıl sonra da Kudüs ve Mısır'ı ziyaret eden âlim, burada Ebü'l-Kasım eş-Şâriî, Yâsîn es-Simyâî ve İbn Meymûn gibi devrin önemli ilim adamları ile görüştü. SELAHADDİN EYYUBİ KİMDİR? 📌Sevip takdir ettiği, Kudüs fatihi Selahaddin Eyyubi ile tanışmak için Filistin'e gitti. Selahaddin Eyyubi ile ilk kez Akka'da buluştuktan sonra devrin diğer yöneticilerinden de iltifat gördü. Filistin'de dönemin önemli âlimlerinden Bahaüddin İbn Şeddâd, el-Kadı el-Fâdıl ve İmadüddin el-Kâtib el-İsfahânî ile görüşüp ilimlerinden istifade etti. 📌Kudüs'te bulunduğu sırada Selahaddin Eyyubi'yi ve meclislerini gözlem yapma fırsatı buldu. Haçlıların işgalinden yeni kurtarılmış olan Kudüs'ün surlarını sırtında taş taşıyarak onaran Selahaddin Eyyubi'nin halk tarafından çokça sevildiğini gördü. KUDÜS'E AÇILAN KAPI: AKKA 📌Abdullatif el-Bağdadi, Selahaddin Eyyubi'nin başarısındaki sırrın, ilim adamlarıyla oturup kalkması ve sürekli olarak onlarla istişaresine etmesinden kaynaklandığını belirtir. Selahaddin'in ilim adamlarına danışmadan hiçbir iş yapmadığını, görüşlerini almadan bir uygulamaya geçmediğini takdirle anlatır. Kudüs'te bulunduğu dönemde tıpta dahil olmak üzere pek çok eğitim verdi. Selahaddin Eyyübi, hacca giderken rahatsızlandı. Bağdadi, ondan kan alıp tedavi etse de bir müddet sonra vefat etti. 📌1199-1201 yılları arasında Mısır'da bulunan Abdüllatîf el-Bağdâdî, o yıllarda Mısır'da meydana gelen büyük kıtlığı, Mısır halkının yaşadığı maddî ve manevi perişanlığı gördü. Bu iktisadî ve sosyal krizi ünlü el-İfâde ve'l-itibâr adlı eserinde ayrıntılı bir şekilde anlattı. 📌1206'da Kudüs'te Mescid-i Aksâ'da, 1207'de de Şam'ın Aziziye Medresesi'nde müderrislik yaptı. Şam'da verdiği dersler daha çok tıp alanında idi. Nitekim o tıp ilmi ile ilgili önemli eserlerini burada kaleme aldı. 📌Ömrünün son on yılında doğu ve güneydoğu Anadolu'da seyahatler yaptı. 1220-1229 yılları arasındaki bu seyahatlerde; Erzurum, Erzincan, Kemah, Malatya, Divriği ve Besni gibi Anadolu'nun o dönemdeki önemli merkezlerine gitti. 📌Mengücükoğulları'ndan Alâeddin Dâvûd b. Behrâm tarafından himaye edilen Abdullatif el-Bağdadi, daha sonra Halep'e gitmek için yola çıktı. Halep'te kaldığı üç yıl içinde tıp olmak üzere pek çok alanda ders verip eser yazdı. Sonraki yıllarda doğduğu şehir Bağdat'a gittiğinde yakalandığı hastalıktan kurtulamayarak vefat etti. BAĞDAT ASILLI BİR ANADOLU TABİBİ 📌Tıp, felsefe ve mantık alanları başta olmak üzere 160'tan fazla eseri vardır. Bunların elli üçü tıp ve farmakoloji, dördü zooloji, dördü botanik, yirmisi mantık, on sekizi felsefe, on üçü nahiv, sekizi hadis, ikisi tefsir, ikisi fıkıh, ikisi kelâm, onu metodoloji ve tarih, dördü de ahlâk ve siyaset konularında kaleme alındı. Dil, edebî tenkit, matematik, seyahat hatıraları, mineraloji gibi çok değişik ve farklı konularda eserleri de bulunur. 📌Abdullatif el-Bağdadi, dünyada Çin ve Grek hekimlerinin bildiği şeker hastalığının karaciğerle ilgisi olduğunu ilk defa tespit eden tabiptir. Fi'd-diyabitis adlı eseri, dünya tıp tarihinde önemli bir çalışmadır. 📌Bağdadi, bu hastalığın belirtilerini arasında çok idrara çıkmak, çok aşırı susamak, bu da çok su içmek ve ardından da idrara çıkmak, içilen suyun vücuda bir fayda sağlamadan çok hızlı bir şekilde böbrekten geçmesi ve dışarı atılması, ardından vücutta bir kuruluğun görülmesinin yer aldığını belirtir. 📌Bağdadi, bu hastalığın asıl sebebinin karaciğerin aslî fonksiyonunu yerine getirememesinden kaynaklandığını belirtir. Batı'da bu hastalık tam olarak 19. yüzyılda tanınsa da bundan asırlar önce önemli İslam hekim Bağdadi hastalığın bugün bilindiği teşhisleri ortaya koydu. 📌Çok sayıda eser kaleme alsa da bunların çoğu Moğol istilası sırasında kayboldu ve sadece isimleri kaldı. 📌Abdullatif el-Bağdâdî ilmî anlayışını ortaya koyarken ve kendisinden sonra gelecek nesillere öğütlerde bulunur: İlmi ilk etapta kitaplardan almadan önce hüsn-ü zan ile yaklaşıp da her bilginin doğru olduğuna aldanma. Acele etmeden elde ettiğin bilgilerini önce kendin kontrol et, sonra ilim adamlarına danış, ilim adamlarının kapılarını anlamakta ter dökmeyen ve yorulmayan kişi yeterli bilgi sahibi olamamış kimsedir. Öğrenmenin sıkıntılarını çekmeyen kimse bilginin verdiği zevki tadamaz. Abdullatif el-Bağdadi Bir hakkın alınmasında suskun kaldığın takdirde, bir gün bu haksızlık ve zulmün sana dönebileceğini unutma. Konuşurken gereksiz yere gülüp durma. Gereksiz konuşma, kısa konuş ki oturduğun mecliste bu etkin ve kısa konuşmanın ardından daha güçlü bir sözün gelebileceğini hissettir. İlim adamları asla ölmez onlar yaptıkları ve yazdıklarıyla, geriye bıraktıkları eserleriyle ebediyyen yaşayan kimselerdir. Gerçek ilim adamı ilim binasına tuğlalarını yerleştirmesini bilen kişidir. İlim adamı okuduğu kitâbı iyice kavramalı ve bu kitâbın bir gün tamamen kaybolup gideceğini düşünerek ona göre içeriğini adeta ezberlemelidir. Bir eseri okurken ikinci bir esere hemen atlamamalı. Bir eseri iyice tetkik edip bitirdikten sonra bir başkasına geçmelidir. Bir ilim ile uğraşırken bir başka ilme dalmamalı. Bir alanda yeterli bilgiye sahip olduktan sonra bir başka alana kaymalı. Abdullatif el-Bağdadi Her gece yatağına yattığın zaman kendini hesaba çekmeli, gün boyunca yaptığın iyilikler için Allah'a şükretmeli, yaptığın kötülükler için O'ndan af dilemeli ve onları bir daha yapmamaya karar vermelisin. Sonra da ertesi gün yapabileceğin iyilikleri düşünmeli ve bu konuda sana yardım etmesi için O'na dua etmelisin. Abdullatif el-Bağdadi Anlama kabiliyetin ne kadar iyi olursa olsun, ilimleri herhangi bir yardım almaksızın yalnızca kitaplardan öğrenmemeni tavsiye ederim. Öğrenmek istediğin her ilim için hocalara başvur. Eğer başvurduğun hoca sınırlı bir bilgiye sahipse, ondan daha üstün bir başkasını bulana kadar onun verebileceği her şeyi al. Ona saygı ve hürmet göstermelisin. Eğer sahip olduğun dünyevî servetten ona bir şeyler vermeye gücün yetiyorsa bunu yap. Buna gücün yetmiyorsa, o zaman güzel söz ve övgülerle ona bir karşılık vermeye çalış. Abdullatif el-Bağdadi Bir kitap okurken, onu ezberleyebilmek için elinden gelen tüm çabayı sarf et ve onu çok iyi kavra. O kitabın bir anda kaybolduğunu düşün. Bundan hiç etkilenmemeli ve onsuz yapabilmelisin. Bir kitap üzerinde çalışırken kendini tümüyle ona ver, başka bir kitapla ilgilenme, okuduğun kitaba ayırmayı düşündüğün zamanı bir başkası için harcama. Aynı şekilde, iki ilmi bir arada öğrenmeye çalışma; bir iki yıl ya da ne kadar gerekiyorsa düzenli olarak yalnızca bir ilimle ilgilen, onu hallettikten sonra diğerine geç. Fakat bir ilmi öğrendiğin zaman onu bir kenara bırakabileceğini de zannetme. Aksine onunla ilişkini sürdürmelisin ki, o konudaki bilgilerin zayıflamasın ve daha da gelişsin. Abdullatif el-Bağdadi İnsan tarih kitaplarını okumalı, geçmişte yaşamış insanların hayatlarını (siyer) ve milletlerin tecrübelerini tetkik etmelidir. Bu sayede, sanki kısa ömrünü geçmişte yaşamış toplumlarla birlikte geçirmiş, onlarla çok yakın ilişkiler kurmuş ve onlar arasındaki iyilerle kötüleri tanımış gibi olacaktır. Abdullatif el-Bağdadi Davranışlarında asr-ı saâdeti (es-sadru'l-evvel) örnek almalısın. Bu yüzden, Peygamber'in (s.a.v) hayatını oku, fiil ve davranışlarını incele, onun izinden yürü ve onu taklit edebilmek için elinden gelen çabayı sarf et. Yeme-içme, giyim-kuşam, uyuma ve uyanma, hastalık ve tedavi, eğlence ve güzel kokular kullanma gibi konularda onun alışkanlıklarını, Rabbiyle, eşleriyle, dostları ve düşmanlarıyla kurduğu ilişkileri öğrendiğin ve öğrendiklerinin az bir kısmını bile uyguladığın zaman, çok huzurlu bir insan olacaksın. Abdullatif el-Bağdadi Nefsini çok suçlamalı ondan hoşnut olmamalısın. Düşüncelerini âlimlere ve onların eserlerine arz ederek kritik etmeli, acele etmekten kaçınmalı ve teennî ile hareket etmelisin. Kibirden kaçınmalısın, çünkü kendini beğenmek ayağını kaydırır, dik başlılık düşmene sebep olur. Âlimlerin kapısına gidip gelerek alnı terlemeyen fazilette derinleşemez, âlimler tarafından kınanmayan insanların hürmetine muhatap olamaz ve âlimlerin eleştirilerine muhatap olmayan kendisini kabul ettiremez. Çalışmanın sıkıntısına tahammül etmeyen bilginin tadını alamaz. Zahmet çekmeyen muvaffak olamaz. Abdullatif el-Bağdadi Çalışma ve fikrî faaliyetin sona erince, özellikle yatma vaktinde, dilini Allah'ın zikriyle ve O'na hamd ile meşgul et ki, ruhun O'na doysun, hayalin O'nunla dolsun ve uykunda bile O'nu an. Abdullatif el-Bağdadi Dünya işleri sebebiyle sevinip mutlu olduğun zaman, ölümü, hayatın fânîliğini ve nice hayal kırıklıklarıyla dolu olduğunu hatırla. Seni üzen bir durumla karşılaştığın zaman, 'Biz Allah'a aitiz ve O'na döneceğiz' de. Gafletle bir şey yaptığın zaman istiğfar et. Ölüm düşüncesini gözünün önünden ayırma, ilim ve zühdü ahret azığı yap. Abdullatif el-Bağdadi Bu dünyaya ait şeyleri elde etmek için başvurulacak her türlü yol, boş zaman, kabiliyet ve yoğun bir çaba ister. Çalışmalarına kendisini vermiş bir öğrenci, bunların hiçbirisine güç yetiremez. Fakat elinde dünyayı elde etmesine yarayacak araçlar olmaksızın, dünyanın onun ayağına gelmesini bekler. Yani kendisi gerektiği gibi dünya için çaba sarf etmeyecek ama dünya onun peşinden gelecektir. Böyle düşünmesi haksızlık ve insafsızlıktır. Abdullatif el-Bağdadi

İslam dünyasının yetiştirdiği büyük alim; Abdullatif el-Bağdadi kimdir?

Türklerin gökyüzüne açılan penceresi: Şanırak

Edirne'de ressamlar Balkan mirası "Bocuk" temalarını kabaklara resmetti

2025 Türk Dünyası Kültür Başkenti: Aktau

Doğan Cüceloğlu'nun "İyi Düşün Doğru Karar Ver" eserinden ders niteliğinde alıntılar

Fatma Bayram'ın yeni eseri İyiler Yalnız Değildir'den 30 alıntı

Ayet ve hadisler ışığında kadın

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Filistin'deki zulme karşı Müslüman tavrı nasıl olmalı - PODCAST

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

PODCAST I Fergana Vadisi'nin önemi

Merhametten ve empatiden uzak Çocuk Hakları Günü!

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

Türklerin gökyüzüne açılan penceresi: Şanırak

Doğan Cüceloğlu'nun "İyi Düşün Doğru Karar Ver" eserinden ders niteliğinde alıntılar

Fatma Bayram'ın yeni eseri "İyiler Yalnız Değildir" TK Kitap'tan çıktı!

Fatma Bayram'ın yeni eseri İyiler Yalnız Değildir'den 30 alıntı

357 yıllık Kavak İskele Camii’nin hikayesi

Moriskolar kimdir? Endülüs'teki son Müslümanlar

Arama

İslam dünyasının yetiştirdiği büyük alim; Abdullatif el-Bağdadi kimdir?