Arama
Azerbaycan tarihinin kırılma noktaları
Azerbaycan, yıllardır emperyalist güçlerin hedef aldığı bir ülke. Bağımsızlığını ilan etmesinin ardından ise Ermenistan'ın yol açtığı sorunlarla baş ediyor. Kafkasya'nın çözülemeyen sorunu Dağlık Karabağ işgali, Ermenistan'ın artan saldırıları nedeniyle yaklaşık 30 yıldır olduğu gibi yeniden gündeme geldi. Azerbaycan tarihinin kırılma noktalarını derledik.
1985'ten sonra Azerbaycan'da otoriter sisteme muhalif kitleler Halk Cephesi safında toplandılar. Ermenistan Cumhuriyeti ile Azerbaycan arasında ortaya çıkan Dağlık Karabağ Özerk Bölgesi'yle ilgili problem Ermenistan'dan çıkarılan 200 bin Azeri'nin durumuyla birleşince iki cumhuriyet arasında havanın gerginleşmesine yol açtı.
Halk Cephesi taraftarlarının her geçen gün çoğalması ve yapılacak seçimlerde çoğunluğu alma ihtimalinin belirmesi üzerine Moskova yönetimi, Bakü'de Ermenilere yönelik saldırıları ve iki cumhuriyet arasındaki gerginliği gerekçe göstererek, Ocak 1990'da ağır silâhlarla Bakü'ye kanlı bir müdahalede bulundu.
1990 Eylül, Kasım ve Aralık aylarında yapılan seçimlerde Halk Cephesi ile diğer muhalif grupların oluşturduğu Demokratik Blok, 360 üyeli meclise 40'a yakın temsilci göndermeyi başardı.
Aralık başında yayımlanan Azerbaycan devlet başkanlığı kararnâmesiyle de "Sovyet Sosyalist" ifadesi çıkarılmak suretiyle cumhuriyetin adı Azerbaycan Cumhuriyeti haline getirildi ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin (1918-1920) bayrağı da resmî bayrak olarak kabul edildi. Aralık 1991'de Sovyetler Birliği resmen dağıldı.
Azerbaycan'ın bağımsızlığının ilk yılları, Ermenistan ile yapılan Dağlık Karabağ Savaşı'nın gölgesinde kaldı. 1994 yılında çatışmaların sonunda Ermeniler, Dağlık Karabağ da dâhil olmak üzere Azerbaycan'ın yüzde 16 kadarını kontrolü altına aldı.
Yaklaşık 30 bin kişi yaşamını kaybetti ve bir milyon kişi bulunduğu yerden ayrılmak zorunda kaldı. Dört Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararı, Ermeni güçlerinin Azerbaycan'ın işgal altındaki tüm topraklarından çekilmesini istedi.
1970 nüfus sayımına göre 510 bin Rus ve 484 bin Ermeni Azerbaycan'da yaşamaktaydı; 1990'larda ise birçok Rus ve Ermeni, Azerbaycan'ı terk etti.
25-26 Şubat 1992'de Ermenistan'a bağlı kuvvetlerin Azeri sivilleri topluca katlettiği Hocalı Katliamı, İnsan Hakları İzleme Örgütü de dâhil olmak üzere birçok uluslararası örgüt tarafından soykırım olarak kabul edilmektedir.
Kafkasya'nın çözülemeyen aynı zamanda da dondurulamayan sorunu Dağlık Karabağ işgali, Ermenistan'ın son zamanlarda artan saldırıları nedeniyle yaklaşık 30 yıldır olduğu gibi yeniden gündeme geldi.
Ermenistan'ın sürdürdüğü işgali ve Azerbaycan topraklarında kurduğu sözde cumhuriyeti hiçbir ülke ve uluslararası kuruluş tanımadı. Geçtiğimiz günlerde Ermenistan ordusunun Azerbaycan sivil yerleşim birimlerine gerçekleştirdiği saldırı sonrasında Azerbaycan ordusu karşılık vermeye başladı ve Ermeni güçlere kayıp verdirmeyi sürdürdü.