Arama
Cemal Süreya'nın Papirüs'ten Başyazılar kitabından alıntılar
Edebiyatımızın önde gelen isimlerinden Cemal Süreya, şiirlerinin yanı sıra özgün ve nitelikli düz yazılarıyla da dikkat çekti. Süreya'nın sanat ve edebiyat hakkındaki görüşleri de oldukça önemliydi. Öyle ki yazıları, kıvrak bir zeka ve geniş bir kültürün ürünü olarak, siyasete kadar uzanan geniş bir alanı içerirdi. Türk edebiyatının usta şairlerinden Cemal Süreya'nın 32. vefat yıl dönümünde, 1960 - 1980 yılları arasında elli üç sayı çıkardığı dergisi Papirüs'teki Başyazılar'dan alıntılarla beraber yaşamı ve edebi kişiliğine dair birçok ayrıntıyı derledik...
📌Gerçek adı Cemalettin Seber olan ve 1931'de Erzincan'da dünyaya gelen Süreya, babasının 1938'de sürgün edilmesi nedeniyle ailesiyle birlikte Pülümür'den Bilecik'e gitmek zorunda kaldı.
📌Amcası Memo'dan ilkokula başlamadan önce okumayı ve yazmayı öğrenen Süreya, hastalığı sebebiyle okula bir yıl geç başladı. Süreya, annesi Gülbeyaz hanımın vefatının ardından halasının yaşadığı İstanbul'a gönderildi ve eğitimine burada devam etti.
📌Şeyh Sait isyanından sonra devam eden bir dizi Kürt isyanı, ailenin 1938'de Erzincan'dan sürgün edilmesine sebep oldu. Yük vagonunda uzun bir tren yolculuğuna çıkıldı. Bu tren yolculuğu "Kişne Kirazını ve Göç, Mevsim" şiirine de akseder: "Ben bir yük vagonunda açtım gözlerimi." Bu olay şairin bütün edebi kişiliğini şekillendirdi, şiirini besleyen en önemli kaynak ve söz gelimi şair için bir 'doğum anı' oldu.
"Türk edebiyatına çeşitli açılardan bakan, o açılardan gördüklerini değerlendiren, sorunlara bir düşünür, bir denemeci, bir şair olarak yaklaşan ve çözüm arayan, çözüm getiren önemli yazılardır Cemal Süreya'nın yazıları." - Muzaffer Buyruk
Eğitim yılları
📌Annesini 7 yaşında kaybeden Cemal Süreya, annesinin ölümünden sonra iyi bir eğitim alması için halasının yanına İstanbul'a gönderildi. Beyoğlu 37. İlkokuluna başladı: "Ben ilkokula bir yıl geç gittim. Hastaydım. Gittiğim zaman okumayı yazmayı her şeyi biliyordum." şeklinde anlatıyordu ilkokul yıllarını...
📌Ortaokulun ikinci yılında Dostoyevski'nin eserleri ile tanışan Süreya, Karamazov Kardeşler romanının üzerindeki etkiyi vurgulamak için şunları yazmıştı: "Aslında ikinci bir doğum tarihim de var ben: 1943. Dostoyevski'yi okudum, ondan sonra hiç huzur kalmadı bende. Beni edebiyata, şiire iten şeylerde tuhaf bir şekilde en çok bir romancının, Dostoyevski'nin etkisini buluyorum."
📌Ortaokuldan sonra Haydarpaşa Lisesine parasız yatılı olarak kaydolan Süreya, liseyi iyi derece bitirdi daha sonra Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde Maliye ve İktisat Bölümünde eğitimini sürdürdü. Sezai Karakoç'la olan dostlukları bu yıllarda başladı.
"Her dostun gidişiyle biraz daha yalnızlaşıyoruz."
Cemal Süreya'nın edebi kişiliği
📌Süreya, şiire çocuk yaşlarda ilgi duymaya başladı ve 1953'te Siyasal Bilgiler Fakültesi'nin okul dergisi "Mülkiye"de çıkan "Şarkısı Beyaz", şairin yayınlanan ilk şiiri oldu.
📌Şiirlerindeki ironiyi ortaya koyan "Gül" şiiri, Yeditepe dergisinde yayınlandığında 23 yaşındaydı.
📌Yıllar sonra, "Bulgucu adam. Belki de ülkemizde tek bulgucu. Çok daha yetenekli bir Mehmet Akif'inkini iç içe geçirin, yaklaşık bir Sezai Karakoç fotoğrafı elde edebilirsiniz" diyeceği Sezai Karakoç'la fakültede yakın arkadaşlık kuran Cemal Süreya, "İkinci Yeni" şiirinin öncülerinden biri kabul edildi.
"Bugün şiirin bir ucu toplumsal planda insan haklarını kolluyor. Bu şiirin çekirdeğinde ahlaki bir kaygı bulunduğundan değil, belki kurulu düzene aykırılık niteliği ağır bastığından oluyor."
📌İlk kitabı "Üvercinka" ile 1958'de Yeditepe Şiir Ödülünü Arif Damar'la paylaşan Süreya, ikinci kitabı "Göçebe"yle Türk Dil Kurumu 1966 Edebiyat Ödülünü, "Sıcak Nal" ve "Güz Bitiği" kitaplarıyla 1988'de Behçet Necatigil Şiir Ödülünü kazandı.
"Yurdumuzun toprağına kadar sinmiş büyük kötümserliği yıkmak sanıldığı kadar kolay olmasa gerek."
📌Okul yıllarını tamamlayan Süreya, Eskişehir Vergi Dairesinde 25 Kasım 1954'te stajyer olarak göreve başladı ve Teftiş Kurulu sınavını kazanmasıyla 11 Ağustos 1955'te maliye müfettiş yardımcısı olarak İstanbul'da gitti. Muzaffer Erdost, Nihat Kemal Eren ve Hasan Basri gibi isimlerle yakın arkadaş olan Süreya, hem şiirleri hem de yazılarının yayımlanmasıyla dergi çıkarma düşüncesi içine girdi.
📌Süreya, 7 Ekim 1958'de girdiği yeterlilik sınavı sonucunda beşinci sınıf maliye müfettişi olmaya hak kazanmasının ardından teftiş için çeşitli şehirleri gezdi. Temmuz 1959'da gittiği askerlik görevini 31 Aralık 1960'ta tamamlayan Süreya, askerliğini yaparken fark derslerini vererek hukuk diploması aldı ve 1 Ağustos 1960'ta "Papirüs" dergisinin ilk sayısını yayımladı.