Arama
Cemil Meriç ünlü edebiyatçıları nasıl eleştirdi?
Cemil Meriç için kitaplar, uygarlığa yol gösteren ışıklardır. Balzac'ı edebiyatta ilk isim olarak kabul eder. Türk ve dünya edebiyatındaki birçok yazarı takip etmiş, ilgi duydukları hakkında yazılar yazmıştır. O, gerektiğinde ele aldığı edebiyatçıları acımasızca da eleştirmiştir. İşte, Cemil Meriç'in kaleminde yer alan o isimler…
Miller, Yunanistan'a giderken, vapurda Türk ve Yunan iki gençle tanışmıştır. Bu tanışmada aradığı duyguları bulan Miller, dünyadan kaybolduğunu sandığı insanca duygulara kavuşmaktan mutlu olmuştur. Ancak o, bazı Batılı aydınlar gibi Türk'e ve Türkiye'ye önyargılıdır: "Yunanistan'ı görmeden âşık oluyor Yunanlılara. Türk talebeye gelince 'Hiç hoşlanmadım ondan diyor', en kötü taraftarıyla Amerikan kafası. Hayat yokmuş Türkiye'de. Ne zaman olacak? diye sordum. Ne zaman biz de Amerika gibi, Almanya gibi olursak dedi. Hayatı hayat yapan madde idi, makine idi, ona göre."
Romantizme mensup Fransız kadın yazarlarından olan George Sand, feminist olarak değerlendirilse de kendisi bu harekete dâhil olmadığını ifade eder. Cemil Meriç, onun Saint Simon'u etkileyenlerden biri olduğunu zaman zaman Satanizme kaydığını yazmıştır.
Cemil Meriç'e göre işçiyi gerçek hüviyeti ile romana sokan odur: "Zola'cılara sorarsanız, Fransız işçisi romana Assomoir'la girmiş. Laf... Assomoir 1876'da yayımlanır. İşçi, 1845'lerden beri roman kahramanıdır. Onu, hikâyelerine konu yapan ilk yazar Zola değil, George Sand. Zola'cılar, Sand'ı küçümserler. Neden? Romantikmiş de ondan. İşçiyi gerçek hüviyetiyle tanıtmamış, güzelleştirmiş, yüceltmiş, asilleştirmiş."
İngiliz yazar ve eleştirmeni olan Charles Dickens, nitelikli eserlerinden dolayı Kraliçe Victoria devrinin en iyi romancısı olarak kabul edilir. Eserleri günümüzde de hâlâ ilgiyle okunur.
Cemil Meriç hikâyeci olarak beğendiği Dickens'ın romanlarını realizme bir geçiş olarak değerlendirmiştir. Gençlerin sevgisini kazanan ve onlar üzerinde etki yapan Cemil Meriç, romancıların roman okuyup okumadıkları bahsini açmış ve durumun yazar üzerindeki tesirini şu cümlelerle açıklamıştır:
"Umumiyetle büyük romancılar pek roman okumaz. Belki de başkalarının romanları kendilerine has dünya görüşünü bozar diye çekinirler. Bununla beraber çok roman okuyan romancılar da var, zevk için okurlar romanı. Balzac, Dickens, Flaubert, Tolstoy gibi romancılar pek roman okumaz. İyi de ederler. Okusalar da gerçek okuyucu gibi romanı yaşamak için okumazlar. Kendi yarattıkları kahramanların hayatını yaşamaları yeter de artar. Kıskanç birer kadın gibidir kahramanlar, rakibeye tahammülleri yoktur."
(Türk Edebiyatı dergisi - 524. sayı / Haziran,2017)