Arama
Çocuk edebiyatı nedir? Çocuk gözünden romanlar listesi...
Okuma alışkanlığı kazandırmada önemli rol oynayan çocuk edebiyatı; farklı dünyaya, derinliğe ve zenginliğe merdiven olan kitaplar ile çocuklara keşfetmeyi, anlamayı, yorumlamayı ve iç dünyalarını zenginleştirmeyi amaçlar. Peki, çocuk edebiyatı nedir? Hayatı çocukların gözünden anlatan eserler nelerdir? Sizler için çocuk edebiyatına dair bilgileri derledik…
"Hoşça git," dedi tilki. "Vereceğim sır çok basit: İnsan ancak yüreğiyle baktığı zaman doğruyu görebilir. Gerçeğin mayası gözle görülmez." Küçük Prens unutmamak için tekrarladı: "Gerçeğin mayası gözle görülmez."
Küçük Prens (Saint-Exupéry 1943), bir çocuğun gözünden, yetişkinlerin değer yargılarını inceden alaya alır. Dünya edebiyat tarihinin en önemli eserlerinden biri olan Küçük Prens, 250'den fazla dile çevrilip 11 kez filmi çekildi. Antoine de Saint-Exupery'nin bu başyapıtı, 140 milyondan fazla satıldı. Kitap, sadece çocuklara nasıl 'yetişkin' olunacağını değil aynı zamanda yetişkinlere de nasıl "iyi" yetişkin olması gerektiğini hatırlatır.
Küçük Prens, B 612 diye bilinen bir asteroidden gelmektedir. Gezegeni hakkında bilgi verirken şunları söyler: "Bu asteroidi ilk kez 1909 yılında bir Türk gökbilimci gözlem yaparken görmüş. Bu buluşunu hemen Uluslararası Gökbilimi Toplantısı'nda büyük bir heyecanla sunmuş, ama adamcağız şalvar, cepken ve fes giyiyor diye onun söylediklerine hiç kimse değer vermemiş. Büyükler böyledir işte..."
''Sakın kimseye bir şey anlatma, herkesi özlemeye başlıyorsun sonra.''
J.D. Salinger'in tek romanı "Çavdar Tarlasında Çocuklar – The Cather in the Rye" (1951), ergenlik döneminde olan on yedi yaşındaki bir gencin bocalama evresi ve hayata adaptasyon sürecini anlatılır. Sallinger, ilk ve tek romanında kısaca diğer hikâyelerinde yer alacak olan aileden, bir çocuğun kendi çocukluğuna duyduğu özlemden ve bireysel yalnızlıktan bahseder.
Holden, okuldan atılmış bir gençtir. Noel öncesi New York'da geçen birkaç avare gününü, yaşadığı çelişkileri, insanlara ve hayatı kavrama çabası, insanlarda gördüğü yapaylıktan tiksinmesini anlatıcı ağzından verir. Holden'in iç dünyası ile dış dünyadaki yaşadığı çelişkiler üzerinden roman kurgulanmış. Holden'in özünde şeffaflık, kendi olma ve masumiyet vardır ama yaşamda mücadelede tam tersi bir davranış kalıbına tanık olur, iki kutup arasında kendine yol çizmeye çalışan bir ergenin kıvranışına, kendi yaşamıyla toplum yaşamı arasındaki çelişkiye dikkat çekilir.
"Başka insanların yüzüne bakabilmek için ilk önce kendi yüzüme bakabilmeliyim."
1960 yılında yayımlandığından bu yana bütün edebiyatseverlerin gönlünde özel bir yer edinen, Pulitzer ödüllü Bülbülü Öldürmek Amerika'nın güneyinde yaşanan ırkçılığı ve eşitsizliği bir çocuk kahramanın, Scout Finch'in gözünden anlatıyor. Harper Lee, kullandığı yalın ama çarpıcı dil aracılığıyla adalet, özgürlük, eşitlik ve ayrımcılık gibi hâlâ güncel temaları, Scout'un büyüyüş öyküsüyle birlikte dokuyarak, iyilik ve kötülüğü hem bireysel hem de toplumsal düzeyde mercek altına alıyor.
Harper Lee'nin Bülbülü Öldürmek (1960)'inde, sekiz yaşındaki Scout, önce Güney'in bir temsilcisi olarak karşımıza çıkar. Romanın başlarında Güney'in darkafalılığını ya da sınıf kibrini, hatta ırkçılık izlerini görebildiğimiz Scout, babasından öğrendikleriyle ve babası bir zenciyi savunduğu için maruz kaldığı ırkçı saldırıların etkisiyle bu genel kültürel etkiden sıyrılacaktır. Öğrenilmiş olanlar bir yana bırakıldığında önyargısız bir şekilde dünyaya bakacak, örneğin haksız yere suçlanan zenci için acı duyabilecektir. Çocuk anlatıcı bunu başarmakla kalmaz, bizi aynı zamanda kendi önyargılarımızı ve değerlerimizi sorgulama noktasına getirir. Yazarın hikâyesini bir çocuğa anlattırmasında kuşkusuz rolü olan bir faktördür bu.
"Hepimizin elinde birçok nimet var ama çoğumuz değerini bilmiyoruz."
Oliver Twist, düşkünler evinde dünyaya gelmiş ve yetim kalmış bir çocuktur. Daha fazla yemek isteme cesaretini gösterdiği için düşkünler evinden kovulur ve bir cenaze levazımatçısının yanına girer. Orada da kötü muamele görünce kaçar, ama bu kez de yankesici Fagin ve çetesinin eline düşer. Yeraltı dünyasının acımasız ortamında korkunç Fagin'in pençesinden kurtulmak için akıl almaz serüvenlere atılan Oliver'ı hiç ummadığı bir gelecek beklemektedir...
1830'lardan sonraki İngiliz edebiyatında Charles Dickens'in "Oliver Twist"i (1838) ilk çocuk bakış açısıyla yazılmış romandır. Bu romanda Victoria dönemi İngiltere'si proleterleşmesini, emekçi sınıfın yaşadığı kent kıyılarında yığılmasını, eşitsizliklerin derinleştiği, yoksulluğun arttığı Londra sokaklarında gezdirirken güçlü olmayan çocukların, yaşlı ve kadınların fazlasıyla hırpalandığı bu toplumu çocuk bakışıyla gözlemler. 1850'de yazılan "David Copperfield"de yazar kendi çocukluğunu anlatmıştır. Çocukluk dönemiyle başlayan roman gençlik ve yaşlılık dönemiyle devam eder. O günkü Victoria döneme dair akıcı bu romanda yine mutsuz yaşanan çocukluk okuru yüreğini sızlatır.
"Bazen bir gözü yummak, o gözle bakmaktan daha etkili olur."
19. yy'da, İngiltere'de bir efsane gibi okurlarını büyüleyen Charles Dickens, dünya edebiyatının dâhileri arasında sayılır. Ülkesinde kimsesiz çocukların çektiği acılardan çok etkilenen yazar, hemen hemen kaleme aldığı her eserde çocukları merkeze taşımıştır. Charles Dickens, Büyük Umutlar (1860)'ın unutulmaz kahramanı Pip'in gözünden, yetişkinlerin dünyalarıyla ve değer yargılarıyla alay eder.