Arama
Divan edebiyatı şairlerinin birbirinden farklı meslekleri
Kadıdan, müderristen şair olur da kasaptan, helvacıdan, şekerciden olmaz mı? Divan edebiyatı şairlerinin birbirinden ilginç mesleklerinin olduğunu biliyor muydunuz? Her ne kadar yüksek zümre edebiyatı olarak tanımlansa da divan edebiyatı şairleri arasında her türlü mesleğe sahip olanlar mevcut. İşte divan edebiyatındaki ünlü şairlerimizin meslekleri…
Buna göre, divan şairlerin en önemli bölümünü (yüzde 36) ilmiye sınıfı oluşturuyor. Bunların içinde kadı, naib, kazasker, şeyhülislam, danişmend, müderris ve hoca var. İkinci sırada yüzde 28 ile bürokratlar yer alıyor.
📌 Bu sınıfta ise elçi, emin, kâtip, hâcegân, defterdâr, vezir, kethüdâ, mektupçu, tezkireci, muhâsebeci, memur, kaymakam, reîsü'l-küttâb, vakanüvis, rûznâmeci, mühürdâr, mütevelli, kapıcıbaşı ve valî bulunuyor.
📌 Bunu şeyh ve dervişler takip ediyor.
Şeyh, mesnevîhân, türbedâr, neyzenbaşı bu grupta. Ardından oranları aynı olan asker ve en renklileri olan esnaf sınıfı geliyor.
📌 Askerler arasında alaybeyi, beylerbeyi, kaptan-ı derya, kolağası, sancakbeyi, silahtar, silahşor, sipahi, subaşı, yeniçeri ve müteferrika var.
📌 Esnaf zümresinde ise aşçı, ateşbâz, attar, ayakkabıcı, bezzaz, canbaz, cerrah, demirci, hattat, helvacı, kasap, kazzaz, mahyacı, marangoz, remmal, ressam, sahhaf, saraç, sarraf, takkeci, terzi, tüccar, yorgancı. Bunu saray mensupları takip ediyor.
Sarayda sadece padişah ve şehzadeler şiirle ilgilenmiyor. Beylikçi, çavuş, çuhadarağası, kapıcıbaşı, mabeyinci, miftahağası, nişancı, odabaşı, kavukçubaşı, teşrifatçı, tüfekçibaşı, vekilharç, mukabeleci, şehnameciler de var.
📌 Muarrif, müezzin, vaiz, müftü, na't-hân ise din adamları zümresi olarak en son sırada.
Bütün tezkirelerde ve biyografik kaynaklardaki divan şairleri incelendiğinde şairler arasında hemen her meslek grubundan insanın olduğu görülmektedir.
📌 Bu durum klasik edebiyatımız için önyargılı bir şekilde sadece bir zümreye ait olduğu yorumunu da geçersiz kılmaktadır. Şairlerin mesleklerine baktığımızda ise detaylı tasnif şu şekildedir:
Bir meslekten ziyade doğuştan gelen bir hak veya unvan olarak kabul edebileceğimiz bu hükümdar şairler, diğer saray mensuplarından çok farklı bir statüdedirler.
📌 Osmanlı, Azerbaycan, Kırım veya Özbek sahaları gibi farklı edebi muhitlerde Türk hakanlarının çoğunun şiirle ilgilendiği, önemli bir kısmının da divan sahibi olduğu malumdur.
📌 Avni mahlaslı Fatih Sultan Mehmet, "Muhibbi" mahlaslı Kanuni Sultan Süleyman, "Adli" mahlaslı Sultan II. Bayezid, "Bahti" mahlaslı Sultan I. Ahmed, Sultan II. Bayezid'in oğlu Şehzade Korkut, Fatih Sultan Mehmet'in oğlu Cem Sultan, Kanuni Sultan Süleyman'ın oğlu Şehzade Mustafa, "Hatayi" mahlaslı Şah İsmail, "Hüseyni" mahlaslı Hüseyin Baykara, Kırım hanlarından Halim Giray ve Şahin Giray örnek olarak verilebilir.