Arama
Edebiyatımızın kendine has bahçesi 'divan şiiri'ndeki 17 mefhum
Eski toplumumuzun düşünüş, yaşayış ve sanat sevgisini günümüze taşıyarak klasikleşen edebiyatımız, kültür hafızamızda önemli bir yer edindi. Öyle ki asırlar öncesinde yazılmasına rağmen günümüzde de her kesimden insanın ilgisini çeken ve "kendine mahsus" olan divan edebiyatını Abdülhak Şinasi Hisar, "edebiyatımızın bir has bahçesi" şeklinde tanımlar. Sizler için divan edebiyatında sıklıkla kullanılan 17 önemli mefhumu derledik.
🔶Hüma: Devlet kuşu, talih kuşu. Kaf Dağı'nda yaşadığına inanılan efsanevi bir kuştur. Serçeden biraz büyük, yeşil kanatlı, sarı gagalı bir kuş olduğu düşünülür. Eskiden bir meydanda hüma uçurulur ve kimin başına konarsa o kişi padişah olurmuş. Bu bakımdan hüma, klasik edebiyatta devlet kuşu olarak anılır. Yine hüma gökte uçunca gölgesi kimin başına düşerse o kişi ileride padişah olurdu. Kudret refah ve mutluluk getirdiğine inanılır. Çoğu zaman anka ve simurg ile karıştırılır. Divan şiirinde sevgiliyi andırır. "Hüma-yı beyza-yı din" tamlaması Peygamber Efendimiz için kullanılan bir deyimdir.
Ol şeh-i hüsnün gözü üzre bakanlar kaşına
Saye-i perr-i hüma düşmüş sanırlar başınaBaki
🔶Mikat: Mekke yolu üzerinde hacıların ihrama girdikleri yer. Peygamber Efendimiz tarafından tayin edilen milat yerleri Medine yoluyla gelenler için Zülhuleyfe, Suriye yolundan gelenler için Cuhfe, Irak yolundan Zatü'l Irak Necid yolundan Karen, Yemen yolundan Yelemlem'di.
🔶Ayrıca Kur'an-ı Kerim'de, Tur Dağı'nda Hz. Musa'nın Allah ile konuşması anlatılırken bu kelime kullanılmıştır.
"Mûsâ, tayin ettiğimiz vakitte (Tûr'a) gelip de rabbi onunla konuştuğunda o, "Rabbim! Bana görün; sana bakayım" dedi. Rabbi, "Sen beni asla göremezsin. Fakat şu dağa bak; eğer o yerinde durabilirse sen de beni görebilirsin" buyurdu. Rabbi o dağa tecelli edince onu paramparça etti; Mûsâ da bayılıp düştü. Kendine gelince dedi ki: "Seni noksan sıfatlardan tenzih ederim, sana tövbe ettim; ben inananların ilkiyim." (A'râf Suresi - 143 . ayet)
Tavrın oldu şeha çü Musavar
Kalb Turundan eyledin mikatNesimi
🔶Meczub: Cezbeye tutulmuş Allah aşkı ile kendinden geçmiş olan.
Devr-i çeşmanımdan görmem cezbeden hali basir
Çok görülmez etse meczub ehli hali gözlerinMuallim Naci
🔶Masiva: Dünya. Allah'tan gayrı sayılan şeyler anlamında kullanılır. Masivadan geçmek kendini Allah'a vermektir. Sufilere göre gönülde Allah'tan başka bir şey bulunmaz, gönlünde Allah'tan başka bir sevgi olan kişi masivadan kurtulmuş sayılmaz. Dervişliğin aslı ise masivayı terk etmektir.
Masiva terkin urup nice zamandır ya Rab
Eyledin can u gönülden seni her şeye talepRuhi