Arama
Eski Türkçe aile sözlüğü
Türkler, geçmişten günümüze kadar geniş coğrafyada hüküm sürmüş bir millettir. Zamanla belli bölgelere yayılmış ve başka topraklar üzerinde devletler kurmuşlardır. Her anlamda çeşitlenen kültür ve geleneğin en önemli yansıması ise şüphesiz dil alanında olmuştur. Bu anlamda Eski Türkçede akrabalık münasebetlerini gösteren kelime sayısı oldukça fazladır. Sözcüklerin büyük bir kısmı gelişmiş Batı dillerinin hiçbirinde bulunmaz. Bunlar, Batı dillerinde ancak tarifle izah edilebilir. Bu husus Türkçenin zenginliğini gösterir. İşte sizler için derlediğimiz, Eski Türkçe aile sözlüğü…
💠 Beg - Bey
🔸 Eski Türkçeden gelen bu kelime "karının kocası" anlamına gelir. Kaşgarlı Mahmud bu terim hususun da bildiğimiz unvan olan "beg" ile bir benzeştirme yapar. Her erkeğin evinde aslında bir "bey" olduğunu söyler. Eserinde bu sözcüğe yer veren Kaşgarlı Mahmud'un bu kelime ile aşağıdaki örneği de bulunur.
➡ Begke alqış alqaldı.
➡ Bey övüldü ve faziletleri bir bir sayıldı.
Divanü Lügati't Türk
💠 Çıkan - Yeğen
🔸 Eski Türkçede "yigen, hala veya teyze oğlu" anlamlarında kullanılan bu sözcük günümüze bazı fonetik değişikliklere uğrayarak ulaşır. Kaşgarlı Mahmud bu kelimeye Divanü Lügati't Türk adlı eserinde yer verir.
💠 Singil - Kız kardeş
🔸 Kaşgarlı Mahmud tarafından izah edilen terim, Eski Türkçede genellikle erkeğin (kocanın) küçük kız kardeşine hitap etmek için kullanılır. Günümüze ulaşamamış kelimeler arasındadır.
➡ Ol qîzıg singillendi.
➡ O kızı, kız kardeşi olarak kabul etti.
Divanü Lügati't Türk
💠 Kadaş-kadhaş-kadaşlık - Kardeş
🔸 Eski Türkçede "kardeşlik, hısımlık, akraba, kardeş gibi yakın olan" anlamlarına gelir. Köktürkçe yazıtlarda karşımıza en çok çıkan akrabalık terimlerinden birisi de kadaştır. Arkadaş kelimesinin kökeninin olduğu da kaynaklarda yer alır.
➡ Tawâr üçün tengrini edlemedip / Uya qadaş oglını çınla bogâr.
➡ Zenginlik uğruna yaratandan yüz çevirir ( gözü yalnızca malı görür, yaratanını unutur) Kendi kardeşinin oğlunu gerçekten (mal uğruna) öldürür.
Divanü Lügati't Türk
💠 Kangdaş - Kardeş
🔸 Kaşgarlı Mahmut, bu kelimenin anlamını "babaları bir olan kardeşler" şeklinde açıklar. Kaynaklarda "kadaş" şeklinde kullanımını da görürüz. Bu sözcük atasözünde de geçer.
➡ Qangdaş qama urür, ögdeş örü tartar.
➡ Babaları aynı ama anneleri farklı olan erkek kardeşler birbirileriyle çok sert dövüşürler (çünkü aralarında nefret duyguları vardır); aynı anneden olan çocuklar ise birbirlerine yardım ederler. (çünkü aralarında sevgi bağı vardır)
Divanü Lügati't Türk