Arama
İran edebiyatının mihenk taşı Şehname hakkında 10 bilgi
Firdevsi'nin eski İran efsaneleri üzerine kurulu manzum destanı, İran edebiyatının en büyük eserlerinden biri olarak kabul edilir. 60 bin beyit civarındadır ve tek şair tarafından yazılan en uzun epik şiirlerdendir. Sizler için Doğu hükümdarlarının hayatlarını, savaşlarını, kahramanlıklarını, mübalağalı bir üslup ve heyecanla dile getiren Şehname'ye dair 10 bilgiyi derledik.
8. Siyâveş'in çocuklarının, Keyhüsrev ve Furûd'un destanları.
9. Bîjen ve Menîje, Rüstem tarafından kurtarılmaları hikâyesi.
10. İsfendiyâr ve Turanlı Ercâsp'ın esaretinden kurtulmak için aştığı heft hân.
11. Rüstem ve İsfendiyâr mücadelesinin destanı.
12. Rüstem'in kardeşi Şeğad tarafından öldürülmesi hikâyesi.
13. İskender, İran'da egemen oluşu, ilginç hayat hikâyesi.
14. Behram-i Çubîn, IV. Hürmüz ve Hüsrev Pervîz'e karşı ayaklanması destanı.
Şehnâme'nin Sultan Mahmud'a sunuluşu meselesinin şüphe ile karşılanmasına sebep, bazı rivayetlerdir. Bir rivayete göre Firdevsî, Gazne'ye giderek Sultan Mahmud'a eserini takdim etmiş, fakat sultan, yeni vezir Ahmed b. Hasan-ı Meymendî'nin müdahalesiyle esere lâyık bir ödül vermemiştir. Bunun üzerine Firdevsî aldığı 60.000 dirhemi hükümdarın gözdesine, hamamcıya, meyhaneciye, bozacıya dağıtmış ve bir hicviye yazıp Gazne'den ayrılmıştır.
Diğer bir rivayete göre Sultan Mahmud Şâhnâme'yi okuduktan sonra şaire, "Benim ordumda Rüstem'den güçlü nice pehlivan var" deyince Firdevsî, "Ama Tanrı Rüstem gibisini bir daha yaratmadı" cevabını vermiş, bu söze hiddetlenen sultan Firdevsî'yi öldürtmek istemişse de şair Herat'a kaçmış ve Sultan Mahmud için 100 beyitlik bir hicviye kaleme almıştır.
Üçüncü bir rivayete göre Gazne'den ayrılan Firdevsî Taberistan'a gitmiş, burada Bâvend hânedanından Emîr İspehbed Şehriyâr'a sığınarak hem Şâhnâme'yi hem Sultan Mahmud hakkındaki hicviyeyi takdim etmiştir. Ancak İspehbed Şehriyâr, Sultan Mahmud'a duyduğu saygıdan dolayı hicviyeyi satın alıp yakmış ve Firdevsî'ye de bundan kimseye bahsetmemesini tembihlemiştir.
Buradan memleketi Tûs'a dönen Firdevsî yoksulluk içinde yaşamış ve burada ölmüştür. Bazı araştırmacılar, Sultan Mahmud ile Firdevsî arasındaki anlaşmazlığın temelinde hükümdarın Sünnî oluşunun yattığını, bu yüzden Şiî olan Firdevsî'ye karşı soğuk davrandığını, ayrıca Şâhnâme'de Türkler hakkında iyi bir tablo çizilmediğini, hatta bir kölenin oğlu olması dolayısıyla Sultan Mahmud'un eski İran şahlarına karşı öfke duyduğunu ileri sürer.