Arama
Örnek beyitlerle divan edebiyatındaki 15 mazmun
Mazmun kelime anlamı olarak "anlam, kavram" demektir. Edebiyatta, bazı düşüncelerin ifadesinde kullanılan klişeleşmiş söz ve anlatımlara denir. Edebiyattaki terim anlamı "bir şeyin özelliklerini çağrıştıracak kelime grupları içinde gizlemek"tir. Divan edebiyatında divan şairi tarafından sıkça kullanılan bir kavramdır. Her edebiyatta olduğu gibi, divan edebiyatının da kendine özgü bir düşünce, zevk ve hayal dünyası vardır. Klasik edebiyatın çoğunlukla bu hayal dünyasıyla oluşturulan kalıplaşmış kavramları nelerdir? İşte örnek beyitlerle divan edebiyatındaki 15 mazmun...
Fanus: Fanus. Divan şiirinde güneş bir muma, felek (gök) de o mum üzerinde bir fanusa benzetilmiştir. Bu benzetmedeki ortak nokta ise şeffaflıktır. Fanus-ı hayal (camlar üzerinde resimleri büyütüp yansıtan fener) tamlaması da mecazen dünyayı çevreleyen gökkubbe yerine kullanılır.
Bir şu'lesi var ki şem'i canın
Fanusuna sığmaz asumanınŞeyh Galip
Faruk: Ayırt eden, ayıran. Hz. Ömer'in lakabıdır. Haklıyı haksızdan ayırt ederek adaletli davranmakla ün kazandığı için bu lakapla anılmıştır.
Nam-ver gazi-i hasm- efken-i Haydar-şimşir
Dad-ger padişeh- adil-i Faruk- ahkamCevri
Kadd: Boy. Divan edebiyatında sevgilinin boyunu anlatmak için kullanılır. Sevgilinin boyu uzunluk açısından serviye benzetilir.
Yolunda ok gibi doğru iken kaddi dü-ta oldu
Hisali natüvanı bir civanın aşkı pir etdiHisali
La'l: Kırmızı ve değerli bir süs taşı. Yakuta benzediği söylenir. Edebiyatta en çok sevgilinin dudağı için benzeyen olur. Bazen aşığın gözü ve gözyaşları da la'le benzer. Kıymetli oluşu nedeniyle şairler kendi şiirlerini de la'le eşdeğer gösterirler.
Çare umdum la'l şirininden eşk-i telhime
Telh-i güftar ile aldın can-ı şirinim benimFuzuli
Mar: Yılan. Divan şiirinde sevgilinin saçı ve aşığın ahları şekil yönünden yılana benzer. Uzunluğu, kıvrımlı oluşu, siyahlığı, zehri vs özellikleri ile ele alınır. Hazinelerin birer yılan tarafından korunduğu efsanesi, tılsımlı veya 100 yıl yaşayan yılanların ejderha oluşları da yer yer anılır. Yılan senede bir defa zehir elde edermiş. Bunu da Nisan yağmurunun tanesini yutarak alırmış.
Öykündü hadd ü zülf-i büt-i dilsitane genc
Edindi mar-ı heft-seri taziyane gençAşki