Arama
Örnek beyitlerle divan edebiyatındaki 15 mazmun
Mazmun kelime anlamı olarak "anlam, kavram" demektir. Edebiyatta, bazı düşüncelerin ifadesinde kullanılan klişeleşmiş söz ve anlatımlara denir. Edebiyattaki terim anlamı "bir şeyin özelliklerini çağrıştıracak kelime grupları içinde gizlemek"tir. Divan edebiyatında divan şairi tarafından sıkça kullanılan bir kavramdır. Her edebiyatta olduğu gibi, divan edebiyatının da kendine özgü bir düşünce, zevk ve hayal dünyası vardır. Klasik edebiyatın çoğunlukla bu hayal dünyasıyla oluşturulan kalıplaşmış kavramları nelerdir? İşte örnek beyitlerle divan edebiyatındaki 15 mazmun...
Kadd: Boy. Divan edebiyatında sevgilinin boyunu anlatmak için kullanılır. Sevgilinin boyu uzunluk açısından serviye benzetilir.
Yolunda ok gibi doğru iken kaddi dü-ta oldu
Hisali natüvanı bir civanın aşkı pir etdiHisali
La'l: Kırmızı ve değerli bir süs taşı. Yakuta benzediği söylenir. Edebiyatta en çok sevgilinin dudağı için benzeyen olur. Bazen aşığın gözü ve gözyaşları da la'le benzer. Kıymetli oluşu nedeniyle şairler kendi şiirlerini de la'le eşdeğer gösterirler.
Çare umdum la'l şirininden eşk-i telhime
Telh-i güftar ile aldın can-ı şirinim benimFuzuli
Mar: Yılan. Divan şiirinde sevgilinin saçı ve aşığın ahları şekil yönünden yılana benzer. Uzunluğu, kıvrımlı oluşu, siyahlığı, zehri vs özellikleri ile ele alınır. Hazinelerin birer yılan tarafından korunduğu efsanesi, tılsımlı veya 100 yıl yaşayan yılanların ejderha oluşları da yer yer anılır. Yılan senede bir defa zehir elde edermiş. Bunu da Nisan yağmurunun tanesini yutarak alırmış.
Öykündü hadd ü zülf-i büt-i dilsitane genc
Edindi mar-ı heft-seri taziyane gençAşki
Mihman: Misafir, konuk. Divan şiirinde genel anlamı yanında daha çok aşığın gönül evine sevgilinin hayal ve gamının misafir oluşuyla söz konusu edilir.
Dilde gam var şimdilik lutf eyle gelme ey sürur
Olamaz bir hanede mihman mihman üstüneRasih
Saye: Gölge. Bu kelime divan şiirinde gerçek anlamı yanında bir de "himaye, lütf, teveccüh" anlamlarında kullanılır. "Zıll" şekli de yaygın olan saye, daha çok tamlamalar kurar. Sevgilinin saçı gecenin gölgesi yerine kullanılır.
Sayende revan su gibi hoş geçti bu alem
Düşmezdi yere serv boyun sayesi ammaYahya Bey