Arama
Örnek beyitlerle divan edebiyatındaki 15 mazmun
Mazmun kelime anlamı olarak "anlam, kavram" demektir. Edebiyatta, bazı düşüncelerin ifadesinde kullanılan klişeleşmiş söz ve anlatımlara denir. Edebiyattaki terim anlamı "bir şeyin özelliklerini çağrıştıracak kelime grupları içinde gizlemek"tir. Divan edebiyatında divan şairi tarafından sıkça kullanılan bir kavramdır. Her edebiyatta olduğu gibi, divan edebiyatının da kendine özgü bir düşünce, zevk ve hayal dünyası vardır. Klasik edebiyatın çoğunlukla bu hayal dünyasıyla oluşturulan kalıplaşmış kavramları nelerdir? İşte örnek beyitlerle divan edebiyatındaki 15 mazmun...
Efrasiyab: Alp Er-Tunga'nın Şehname'deki adıdır. Maveraünnehir'de hüküm sürmüş olup Turan'ın en büyük hakanlarındandır. İran topraklarının tamamını Pişdadiyan sülalesinin elinden alması ve İran ile yaptığı savaşlar, Şehname'de geniş şekilde ele alınmıştır. Efsanevi bir kişiliği olan Efrasiyab, Büyük İskender'den önce yaşamış olup Keyhüsrev tarafından öldürülmüştür. Edebiyatta kahramanlık sembolü olarak anılır.
Hüsrev-i Zişan ki hayl ü askerinin her biri
Erdeşir ü Behmen ü Efrasiyab'ı mirahorNabi
Eşk: Gözyaşı, dem, sirişk. Divan edebiyatında aşık daima gözyaşının çokluğu ile övülür. Gözyaşı uzun uzun akar bu sebeple sevgilinin saçlarıyla birlikte anılır. Gözyaşının rengi daima kırmızıdır. Bu hale sebep ise sevgilinin al yanakları ve dudaklarıdır. Aşığın gözyaşı sevgilinin kanlı peykanını yıkayıp arıtır.
Vadileri toldurmuş idi eşk-i revanı
Ferhad nice eylemesin dağları meskenNev'i
Fanus: Fanus. Divan şiirinde güneş bir muma, felek (gök) de o mum üzerinde bir fanusa benzetilmiştir. Bu benzetmedeki ortak nokta ise şeffaflıktır. Fanus-ı hayal (camlar üzerinde resimleri büyütüp yansıtan fener) tamlaması da mecazen dünyayı çevreleyen gökkubbe yerine kullanılır.
Bir şu'lesi var ki şem'i canın
Fanusuna sığmaz asumanınŞeyh Galip
Faruk: Ayırt eden, ayıran. Hz. Ömer'in lakabıdır. Haklıyı haksızdan ayırt ederek adaletli davranmakla ün kazandığı için bu lakapla anılmıştır.
Nam-ver gazi-i hasm- efken-i Haydar-şimşir
Dad-ger padişeh- adil-i Faruk- ahkamCevri
