Arama
Türk kültürüyle harmanlanan Balkan edebiyatı
Türklerin bölgeye adımını atmasından itibaren Balkan edebiyatı şekillenmeye başladı. İki kültür arasındaki etki ve sentez Osmanlı'dan eski tarihlere uzansa da asıl etkileşim büyük oranda 14. yüzyıldan itibaren kendisini gösterdi. Osmanlı Devleti beş asır boyunca Balkanlarda hüküm sürdü, bu müddet boyunca Türk kültür ve sanatı, gelenek ve görenekleri, edebiyatı bölgenin ayrılmaz unsurları haline geldi. Üsküp, Selanik, Saraybosna, Prizren, Priştine, Sofya, Belgrad, Filibe, Manastır, Vardar Yenicesi gibi şehirler kültürümüzü besleyip büyüten bir merkez haline geldi. Peki, Birinci Dünya Savaşı sonrasında değişen neydi? Siyasi ve ideolojik sebepler, Balkan edebiyatını nasıl etkiledi?
➡ Balkanlardaki Türk edebiyatının, Türk edebiyatı ile Balkan edebiyatlarının aynı potada erimesinden meydana geldi. Balkan Türk edebiyatı, konu ve olaylara bakış açısından çoğu zaman, ekildiği ve boy verdiği toprakların özelliklerini yansıtan, kendine özgü bir yol takip ederek günümüze ulaştı.
Osmanlı dönemi sonrasında ortaya çıkan Balkanlardaki şiir örnekleri ise şöyledir:
"Kâinatta yalnız sen saadetle müjdelendin,
Düşünmedin, nimeti külfet sandın kederlendin!
Cihan kitabında hak okundu, sen şüphelendin.
Şüpheyi reddedeceksin, gerçeğe ereceksin.
"Tek Allah vardır", bunu adın gibi bileceksin.Heybetli dağlar bile ölümsüzlüğe gidemez
Ölümsüzlük Yaratan'ındır, başka şey eremez
Hiçbir el fanilik damgasını senden silemez
Dağlardan ulu değilsin, sen de eğileceksin
Doğmakla ekildin ya, elbette biçileceksin."Tevfik Hüseyinoğlu
Tevfik Hüseyinoğlu, Balkan edebiyatının önemli isimlerinden biridir. Şiirlerinin yanında Yunan İç Savaşı'nda Batı Trakya Türk azınlığı isimli eseri de mevcuttur.
"Dünyada en acı şey sorsalar nedir?
Hiç düşünmeden de ki; esarettir.Dünyada en tatlı şeyi sorsalar
Düşünmeden şöyle; hakimiyettir.Esaretten kurtulsun tüm uluslar
Milletleri yücelten hürriyettir.Bir yerde kalmasın esir bir ulus
Esaret, ölüme mahkûmiyettir."Ali Rıza Saraçoğlu
Ali Rıza Saraçoğlu, velud bir şair olarak tanınmaktadır. Batı Trakya Türkleri'nin "Milli Şairi" olarak kabul edilir.
➡ Balkanlardaki Türk tesiri yüzyılları aşarak halen devam etmektedir. Türk edebiyatının temel kitaplarından olan Dede Korkut'un Sırpçaya çevrildi ve N. Curiç ödülünü kazandı. Milli kültür hazinemiz olan bu eserin ödül kazanması; Balkanlardaki Türk kültürüne dair önemli izler taşıyan bir göstergeydi.
➡ Balkanlardaki Türk edebiyatı ve kültürüne dair izler günümüzde de halen devam etmektedir. Başka, Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'da eğitim gören üç Türk öğrencinin çıkardığı ve ülkedeki 'çok dilli tek edebiyat dergisi' olma özeliği taşıyan tek dergiydi. 'Başka', Balkan edebiyatına yeni bir soluk getirdi.
➡ Başka dergisi, gerek Türkiye'de gerek Balkan ülkelerinde unutulan Balkan edebiyatının yeniden hatırlatmak gibi bir misyon üstlendi.
➡ Başka, Balkan Edebiyatı üst başlığıyla; sosyo-kültürel ve coğrafi başlık altında Balkanlar içerisinde yer alan şiirler, denemeler, yazılar, şarkılar, incelemeler gibi kültür-sanat ögelerini içeriğine taşımak amacıyla yayınını icra etti.