Arama
Türk lehçelerinde "gök"
Türkler için "gök" o kadar önemlidir ki kurulan ilk devletlerinin adı olur. Bu kelime, tarihsel süreçte karşımıza eser isimleri, yer isimleri hatta mavi rengini belirtmek için çıkmıştır. Gök sözcüğü, Sibirya grubu başta olmak üzere güneydoğu, kuzeybatı, Oğuz grubunda da "en çok zikredilen kelimeler" arasına girmeyi başarmıştır. İşte, Türk lehçelerinde "gök" sözcüğünün karşılıkları....
KIRGIZ TÜRKÇESİ
Gök- Asman
🔹 Kuzeydoğu grubunda yer alan Kırgız Türkçesinde "gök" kelimesi "asman" sözcüğü ile karşılık bulmaktadır.
➡Asmandı karap şaş-kanda
Iraazı boldum caşımdan
➡(Gökyüzüne bakıp acele ettiğimde
Razı oldum gençliğimden)
KIRIM TATAR TÜRKÇESİ
Gök- Kök
🔹 Kuzeybatı grubunun temsilcilerinden olan Kırım Tatarlarından "gök" kelimesini, "kök" sözcüğü karşılar.
➡Ant etkenmen, söz bergenmen millet içün ölmeğe...
Ant etkenmen kerek bolsa kene qaytıp kelmege,
Nasıl etip, evlâtlarım, men sizlerni taşlayım?
Bugün kene millet içün küreşimni başlayım.
Suretimni bayraq etip köterdifiiz köklerge,
Yırlanırım darqattmız gururlanıp köp yerge.
Lâkin daa bilmeysizdir en muqaddes sırımm
Aytayım men, evlâtlarım, sizge sonki yırımnı.
➡Ant etmişim, söz vermişim millet için ölmeye...
Ant etmişim gerekirse gene dönüp gelmeye,
Nasıl yapayım da, evlâtlarım ben sizleri bırakayım?
Bugün gene millet için mücadeleme başlayayım.
Resmimi bayrak yapıp kaldırdınız göklere,
Yırlarımı dağıttınız gururlanarak her yere.
Fakat daha bilmiyorsunuzdur en mukaddes sırrımı,
Söyleyeyim ben, evlâtlarım, size son yırımı
Kırım Tatar şiiri
KUMUK TÜRKÇESİ
Gök- Kök
🔹 Kumuk Türkçesi, Kafkas Türk dillerinde yer alan "gök" kelimesine karşılık olarak "kök" sözcüğü bulunur.
➡Kökler biyik, batgıçı yoq minmege,
Yerleni bir açgıçı yoq girmeğe.
Ne qıyınlar seni uçun men görsem de,
Sen kim edin seni uçun men ölmeğe?!
➡Gökler yüksek, merdiveni yok çıkmağa,
Yerilerin bir anahtarı yok girmeğe.
Ne zorluklar senin için ben görsem de,
Sen kim idin senin için ben ölmeğe?!
NOGAY TÜRKÇESİ
Gök- Aspan
🔹 Nogay Türklerinin adının, Altın Orda emîrlerinden Nogay'dan geldiği tahmin edilmektedir. Ancak Emîr Nogay gibi Mangıt boyundan, Altın Orda emîri olan Edige'nin de Nogay beylerinin atası sayıldığına kaynaklarda işaret edilir.
🔹 Köklü bir tarihe sahip olan Nogay Türkçesinde de "gök" kelimesi, Farsça kökenli olan "aspan" kelimesi ile karşılık bulur.
➡Aspandı bulıt kursaydı,
Kün yavarga usaydı.
Köllerde kuvlar şuvlaydı,
Kökşilden ol ayvan
Sokkı yegenge usaydı.
➡Gökyüzünü bulut kaplar
Gün yağacağa benzer.
Göllerde kuğular uğuldar,
Kuzgundan o hayvan
Darbe yemişe benzer.
Nogay Türkçesi şiiri
HAKAS TÜRKÇESİ
Gök- Kök
🔹 Kaynaklarda Minusin, Abakan, Sibirya, Yenisey Türkleri veya Tatarları adıyla geçen Hakas Türkleri, bugün ata yurt olan Güney Sibirya topraklarında yaşayan en eski Türk halklarındandır.
🔹 Eskicil kelimeleri bünyesinde barındıran Hakas Türkçesinde "gök" kelimesi "kök" sözcüğü ile karşılık bulmaktadır.
➡Kök pülesnen tigirni haap,
Kök torğı çabın salabas,
Kök talay hadar turçazın,
Köglig sarınnı alabaş,
Könnime ipti salğazın.
➡Gök ipeğe kaplamış,
Gök denizi beklersin,
Neşeli türküyü dinleyip,
Gönlüme hoşluk salarsın.
Hakas Türkçesi şiiri