Arama
Türk lehçelerinde güzel
Türkçe, zenginlik bakımından dünyanın sayılı dilleri arasında yer alır. Bir sözcüğü birden fazla kelime karşılayabilir. Örneğin güzel ifadesinin Türk lehçelerinde birden fazla kullanımı ve karşılığı bulunur. İşte; Özbek Türkçesinden Kırgız Türkçesi, Tatar Türkçesinden Uygur Türkçesine "güzel" sözcüğünün kullanımlarını sizler için araştırdık....
BAŞKURT TÜRKÇESİ
Güzel - Yaqşı
🔹 Başkurt lehçe olarak diğerlerine göre çok bilinmemektedir. Coğrafi olarak Tataristan Cumhuriyeti'ne yakın olsa da ses ve şekil özellikleri bakımından Tatar Türkçesine benzemez.
🔹 Bu lehçede güzel sözcüğünü yaqşı ifadesi karşılamaktadır. Bu sözcük kullanımında, Azerbaycan Türkçesine benzediğini söyleyebiliriz.
➡ Tili unın yamandır,
Har namani yalmayzır.
Yıl sıgıp kıtha şaşa,
Hıw gına unı yaqşı başa.
➡ Onun dili kötüdür
Her şeyi kaplar
Rüzgar çıksa ortalığı kasıp kavurur
Ancak su onu güzel bastırır.
Bilmece (Ateş)
KAZAK TÜRKÇESİ
Güzel - Körikti
🔹 Kuzeybatı yani Kıpçak Türkçesi grubunda yer alan Kazak Türkçesi, günümüzde Laltin alfabesi ile kullanılıyorken 19. yüzyılda Arap alfabesi ile kullanılmıştır.
🔹 Böylesine köklü bir Türkçe olan Kazak lehçesinde güzel sözcüğünü körikti ifadesi karşılamaktadır.
➡ Tuvgan jerdin jeri de körikti, eli de süyikti.
➡ Vatanın yeri de güzel görünür, insanları da sevimli(dir).
KIRGIZ TÜRKÇESİ
Güzel - Suluu
🔹 Kırgız Türklerinin adı, Orhon Kitabelerinde geçmektedir. 8. yüzyıldan itibaren Sayan bölgesine yerleşen Kırgızların dili, diğer lehçe gruplarındaki Altay Türkçesine oldukça benzer.
🔹 Bu lehçede güzel sözcüğünü diğer lehçelerde olmayan suluu ifadesi karşılamaktadır.
➡ Küttürböy dayım kütkön,
Söz cetkis künümdü sagındım.
Çankaygan kökpkök suluu asman,
Ay tökkön tünümdü sagındım.
➡ Bekletmeden daima bekleyen
Sözlerle anlatılmaz günümüz özledim.
Bulutsuz masmavi güzel gökyüzü,
Ay döken gecemi özledim.
Türk lehçelerinde öğrenci
KUMUK TÜRKÇESİ
Güzel - Yaxşı
🔹 Bir dönem Arap alfabesi kullanan Kumuk Türkleri, diğer lehçeler gibi günümüzde Kiril alfabesi dayatmasına maruz kalmıştır. Bundan dolayı da Kumuk Türkçesi mecburi olarak Kiril alfabesi ile kullanılır.
🔹 Bu lehçede güzel sözcüğünü yaxşı ifadesi karşılamaktadır.
➡ Yazda yaşıl terekdey / Yaxşı Qumuq tüzge oşayman.
➡ Baharda yeşil ağaç gibi / Güzel Kumuk ovasına benzerim.
TATAR TÜRKÇESİ
Güzel - Matur
🔹 Tatar isminin evvela Orhun Yazıtları'nda "Otuz Tatar, Tokuz Tatar" olarak geçtiği bilinmektedir. Her ne kadar bu lehçede, diğer lehçelerde yer alan sözcükler olsa da farklılık gösteren kelimeler olduğunu da söyleyebiliriz.
🔹 Buna, güzel manasına gelen matur sözcüğünü örnek gösterebiliriz.
➡ İy tugan tel, iy matur tel, etkem enkemnen tele!
Dönyada küp nerse beldem sin tugan tel arkılı.
İn elek bu tel beken enkem bişekte köylegen,
Annarı tönner buyı ebkem hikeyet söylegen.
➡ Ey ana dilim, ey güzel dil, anamın babamın dili!
Dünyada çok şey bildim sen ana dilim vasıtasıyla.
En önce bu dil anacığım beşikte ninni söylemiş,
Sonra geceler boyu ninem masal, hikaye söylemiş.