Arama
Ünlü yazarların romanlarındaki ev imgesi
Fransız filozof Gaston Bachelard'ın "ilk evrenimiz" olarak tanımladığı evlerimiz insanın kendi benliğini düşündüğü yegane mekanlardık. Bu haikati bilhassa evlerimize kapandığımız pandemi günlerinde iyice idrak ettik. Yalnızca biz değil, seneler evvel yaşayan edebiyatçılarımız da mekanın işlevleri hakkında düşünmüş ve içinde bulundukları dönemin sosyo-kültürel şartlarına göre bir ev imgesi oluşturmuşlardır. Peki, hepimizin aşina olduğu ünlü roman sayfalarında ev imgesi nasıl şekillenmiştir?
🔘 Bireyselliğin öne çıktığı Servet-i Fünun romanlarında kişilerin ruh halleri ve yeni gelişen Osmanlı burjuvazisi mekan tasvirlerine de yansır. Bu mekanlardaki bunalımlı atmosferde dönem modası haline gelen "melankoli"nin büyük tesiri vardır.
🔘 Servet-i Fünun romanlarında ev karakterlerin ruh hallerine göre tasarlanır. Ev artık bu romanlarda bireyselleşmenin, ideale uzaklaşmanın ve yavaş yavaş ahlaki niteliklerden kopmanın yaşandığı mekandır.
🔘 En çetin hayal kırıklıkları yine bu bireyselleşmenin merkezi evlerde yaşanır. Fakat bu dönemde roman kahramanları istedikleri ölçüde bireyselliklerini gerçekleştiremediği için evlerden koparlar.
🔘 Yakup Kadri'nin Kiralık Konak'ı toplumsal dönüşümün "ev" üzerinden anlatıldığı romanlardandır.Yakup Kadri'nin romanlarında görülen ilk yenilik, milliyetçiliğin etkisidir. Kiralık Konak'ta konağın dağılması alegorisi üzerinden hem ailenin, hem de imparatorluğun parçalanması sembolize edilir.
🔘 Halit Ziya'nın kişileri bireyselliklerini gerçekleştiremedikleri için evden kopuyorlarken, Yakup Kadri'de evin dağılması cemaat aidiyetini yitirmeleri yüzündendir. Ankara romanında ise ev, yozlaşma ve batılılaşmanın mekânı olmasıyla eleştirilir. 1930'larda evler cumhuriyet restorasyon sürecinin başlangıç noktası olarak görülmekte, bu alanda hummalı bir çaba sergilenmektedir.
Hudayinabit bir kalem erbabı: Peyami Safa
Kiralık Konak kitabını incelemek ve satın almak için tıklayınız.
🔘 Yaşanılan dönüşümü ev üzerinden anlatan bir diğer roman da Mithat Cemal Kuntay'ın Üç İstanbul eseridir. Kuntay'ın amacı; İstanbul'un üç devrini insan, mekân ve eşya üzerinden roman formunda vermektir. Halil İbrahim Göktürk Mithat Cemal Kuntay isimli eserinde kendisinin de bu isteğini şu sözlerle ifade ettiğini aktarır: "Ben üç devri ev ve insan örnekleriyle göstermek istedim. İnsanlar evleriyle karmakarışık dururlarsa bir devri çok güzel ifade ederler. İstanbul'da on - onbeş taneprototip ev tanırım. Avrupalı olmak isteyen gülünç ev; Avrupalı olan milliyetsiz ev; kütüphanesiz ağıl ev, vs…" Kuntay romanın ana karakteri Adnan Bey üzerinden de Üç İstanbul'u özetler: "İnsanlar evleri ile karmakarışık dururlarsa bir devri çok güzel ifade ederler."
Üç İstanbul ve insan manzaraları
Üç İstanbul kitabını incelemek ve satın almak için tıklayınız.
🔘 Milli edebiyat dönemi sanatçılarından Halide Edip Adıvar'ın Sinekli Bakkal'ındaki ev imgesi de oldukça dikkat çekicidir. Romanda Selim Paşa konağı ve İmamın evi gibi mekanlarla farklı sosyo- ekonomik koşullar bir arada anlatılır.
🔘 Milli edebiyat dönemindeki mekan imgesi, iki dünya arasındaki zıtlıkları aşikar kılmak için kullanılan yöntemlerden biridir. Nitekim Peyami Safa'nın Fatih Harbiye eserinde de Doğu ve Batı medeniyetinin unsurları zıtlıklar üzerinden okuyucuya sunulur.
Sinekli Bakkal kitabını incelemek ve satın almak için tıklayınız.
Fatih Harbiye kitabını incelemek ve satın almak için tıklayınız.
🔘 Edebiyatta ev imgesi üzerinden bireysel ve toplumsal çıkarımlar yapılabilecek kahramanlardan biri Anayurt Oteli'nin Zebercetidir. Anayurt Oteli'nde mekan büyük bir önem arz eder, zira Zebercet'in bunalım ve çıkmaz anlarına, kurduğu düşlere sığınaklık eden "ilk beşiği" konumundaki bu mekana kendisini kapatır ve toplumdan izole bir yaşam sürer.
🔘 Anayurt Oteli'nde eve sığınma içgüdüsü (otel) bireyin topluma yabancılaşmasının bir tezahürüdür. Dış mekan Zebercet için korkutucu bir nesnedir. Bu sebeple Zebercet gerekmediği müddetçe otelden çıkmaz.
Anayurt Oteli kitabını incelemek ve satın almak için tıklayınız