Arama
Osmanlıca dersleri IV- Türkçe ve Arapça kelimelerde ünlü harflerin gösterimi
Toplumsal hafızamızın en değerli hazinelerinden biri olan Osmanlıca eserler ve bu alfabe kullanılarak oluşturulan kıymetli belgeler, kütüphanelerin dışında çeşmelerin kitabesinde, mezar taşlarında kısaca hayatın her alanında karşımıza çıkar. Böylesine geniş bir yelpazesi olan hazine, elbette kendine ait birtakım kurallara sahip. Osmanlıcada, Türkçe kelimelerde ünlü harflerin gösterimiyle Arapça ve Farsça kelimelerdeki ünlü harflerin gösterimi birbirinden farklıdır. Fikriyat Akademisi olarak hazırladığımız Osmanlıca derslerinde bu hafta, ünlü harflerin Türkçe ve Arapça- Farsça kelimelerde yazılışının nasıl olduğunu aktaracağız.
He harfinin "a" sesini verebilmesi için kelime sonunda yazılması gerekir. Ancak bu her kelime sonundaki he harfinin "a" sesi vereceği şeklinde anlaşılmamalıdır.
Ayrıca he harfi, Osmanlıcada sessiz harf olarak kullanılıyorsa aynen Arapçadaki gibi kendisinden sonraki harfe bitiştirilerek yazılır. Ancak sesli harf olarak yazılıyorsa hem "a" sesinde hem de "e" sesinde kendisinden sonraki harfe bitişmez.
Vav (و) harfi "o, ö, u ve ü" seslerini karşılamak için kullanılır. Ancak vav harfinin kelime başında bu sesleri karşılayabilmesi için kendisinden önce bir elif harfinin yazılması gerekir.
Bu çok yaygın bir yazım şekli değildir. Fakat Osmanlının son dönemlerinde yazılmış bazı kitaplarda "ö ve ü" harfleri için bir diş ilave edilerek ve üzerine bir hemze işareti konularak yazıldığının bilinmesi gerekir.
Osmanlı alfabesinde bu dört ünlüyü ayırt etmek için özel bir işaret kullanılmaz. Dört ünlünün aynı harfle yazılması, okumada güçlük doğurur. Fakat kaf (ق), kef (ك), gayın (غ) gibi harfler, Türkçe kelimelerdeki yuvarlak ünlülerin kalın veya ince olduğunu belirlemede yardımcı olur.
Kelime başında te (ت), tı (ط), sin (س), sad (ص) harfleri de bu ayrımda yardımcı olur. Fakat yine de kelimenin dar veya geniş olduğunu belirlemek alfabeden mümkün olmaz.
Bu gibi kalın ve ince karşıtları bulunan harflerin dışında yuvarlark ünlünün niteliğini tespit etmek ancak cümle içindeki anlam ve genel kültürel donanımla mükün olur.