Arama
Keşşaf Tefsiri'nin yazarı alim şair: Zemahşeri
Büyük bir dilci, edip, şair, müfessir, muhaddis olduğu bilinen El-Keşşâf isimli tefsiri ve Mukaddimetü'l Edebi sözlüğü ile meşhur olan Zemahşeri çok yönlü bir alimdi. İlim uğrunda diyar diyar gezen Zemahşeri devrindeki alimlerin yanı sıra devlet büyüklerinin de ilgi ve takdirini kazandı. Peki ilmi yönü bu denli kuvvetli olan Zemahşeri'nin 45 yaşından sonra geçirdiği değişim ve dönüşümü biliyor musunuz? İşte Zemahşeri'nin hayatı ve eserlerine dair ilgi çekici ayrıntılar...
🔸 Yazıldığı dönemden başlayarak müfessirlerin ilgisini çeken el-Keşşâf Kur'an'ı lugat, nahiv ve belâgat ilkelerini dikkate alarak yorumlaması, Kur'ân-ı Kerîm'in i'câz yönlerini, özellikle taşıdığı edebî üstünlüğü ve erişilmez nazım güzelliğini ortaya koyması, Kur'an'da mânaların tasvir ve temsil yoluyla anlatılmasının etkili bir metot olduğunu göstermesi gibi özellikleriyle çok beğenilmiş ve hemen bütün müfessirlerce kaynak olarak alınmıştır.
🔸 Dirayet metoduna göre yazılan eserde rivayetlere de yer verilerek iki metot birleştirilmiştir. Âyetler tefsir edilirken çeşitli hadisler nakledildiği halde Müslim'in el-Câmiʿu's-sahîh'i dışında kaynak zikredilmez. Âyetler, öncelikle dil ve belâgat kaideleriyle eski Arap şiirleri dikkate alınarak aklın ilkeleri ışığında tefsir edilirken çok ince tahlillerle kelimelerin ihtiva ettiği mecazi mânalar keşfedilmeye çalışılır. Bununla birlikte nüzûl sebepleri üzerinde durulurken hem hadislere hem sahâbe sözlerine başvurulur.
🔸 Yazıldığı dönemden başlayarak müfessirlerin ilgisini çeken el-Keşşâf Kur'an'ı lugat, nahiv ve belâgat ilkelerini dikkate alarak yorumlaması, Kur'ân-ı Kerîm'in i'câz yönlerini, özellikle taşıdığı edebî üstünlüğü ve erişilmez nazım güzelliğini ortaya koyması, Kur'an'da mânaların tasvir ve temsil yoluyla anlatılmasının etkili bir metot olduğunu göstermesi gibi özellikleriyle çok beğenilmiş ve hemen bütün müfessirlerce kaynak olarak alınmıştır.
🔸 Zemahşerî'nin Arapça öğrenmek isteyen Hârizmşahlar Devleti Hükümdarı Atsız b. Muhammed için kaleme aldığı eseridir. Mukaddimetü'l- Edeb, Arapça kelimelerle kısa cümlelerden oluşan bir sözlüktür.
🔸 Mukaddimetü'l-edeb'de kelime, ibare ve kısa cümlelerden oluşan Arapça metnin altında nüshaların çoğunda tercümeler bulunmaktadır. Bunların önemli bir kısmı Türkçe (Hârizm Türkçesi), Farsça, ikisi XIV. yüzyıldan itibaren unutulan İran dili Hârizmce, biri Moğolca satır altı tercümelidir. Zemahşerî ön sözünde Atsız'ın yüce adının her zaman, her yerde ve bütün dillerde anılmasını istediğini kaydetmektedir.
🔸 Mukaddimetü'l-Edeb Arapça, Farsça ve Orta Türkçe söz varlığı bakımından zengin bir hazine niteliğindedir. Özellikle Mâverâünnehir ve çevresindeki Türk lehçelerinin bazı nâdir kelimelerini içermesi önemini daha da arttırmaktadır.
🔍 Anadolu'nun yetiştirdiği büyük İslam alimi: Ömer Nasuhi Bilmen
🔸 Nevâbigu'l-Kelîm, kısa vecizeler tarzındaki edebî parçalardan meydana gelen bir eserdir.
"Bazı kötü zanlar vardır ki, onlara iyi niyet mânası verilir."
"Yağmurlu bulut gürlediğinde ve doğru sözlü kimse vaadde bulunduğunda ne
güzeldir.""Sizi gördükçe, gözüm sevinir."
"Zekâtı verilen malın, bereketi çok olur."
"Düşmanlık tohumunu eken kimse, meşekkatler biçer. Yani kötülük eden kötülük bulur."
"Çok söylemek, hoş görülecek kabahatlerden değildir."
"Akıl ve dîne tâbi olan kimse, aslı ve fer'i toplamış olur."
🔸 Zemahşeri, küçükken geçirdiği kaza sonucu bir bacağını kaybettiğinde takma bir bacakla yürümek zorunda kaldı.Kaynaklarda Zemahşerî'nin bir bacağının takma olmasından dolayı uzun elbise giydiği belirtilir.
🔸 Onun topal kalmasının sebebiyle ilgili olarak bir seyahat sırasında şiddetli soğuktan ayağının donması, damdan veya binek hayvanından düşmesi, çocukluk yıllarında bir kuşun ayağını kopardığı için annesinin bedduasını alması gibi olaylardan söz edilir.
🔸 Bir rivayete göre ise Zemahşerî, insanların kesik bacağı sebebiyle kendisi hakkında yanlış bir düşünceye kapılmasından endişe ettiğinden ayağının şiddetli soğuktan donması yüzünden kesildiğine dair birçok kişinin şahitliğini içeren bir belge düzenlemişti.
🔸 Bunun yanında Zemahşerî, hayatının ilk kırk beş yılında makam ve mevki peşinde koşan, şöhret düşkünü, hırçın ve kibirli bir şahsiyet olarak tanınmaktaydı. Bu nitelikleri birçok şiirine de yansımıştı.
🔸 Sıkıntılı çocukluk günleri, bacağındaki sakatlık; çevresine karşı hırçın olmasına ve daha ziyade odak noktasını kendisine çevirmesine sebep olmuştu. Nitekim birçok şiirinde kendisi ve eserlerden övgü dolu sözlerle bahsetmişti.