Arama
İslam şehrinde "çıkmaz sokak" ne ifade eder?
Müslümanlar, yaşamları, örf ve adetleri doğrultusunda yeni şehirler kurmuşlar; İslam ile tanışmış şehirleri de yeniden planlamışlardır. Şehircilik anlamında ilk düzenlemeleri Peygamber Efendimiz (sav) Medine'de yapmıştır. Peki, başta Medine olmak üzere Kurtuba, Bağdat, Şam, İstanbul gibi pek çok İslam şehrinde karşılaştığımız 'çıkmaz sokak'lar neyi ifade ediyordu ve hangi amaçlar doğrultusunda şehir dokusuna yerleştiriliyordu?
→ İslam uygarlığında ilk kentleşme sürecinin ve planlamaya dair nüvelerin Medine'de başladığı görülür.
Medîne, Arapça'da, yerleşmek, şehir kurmak ve kale inşası yapılan her yüksek yer anlamına gelir. Kur'an'da ise devletten ziyade, coğrafi bütünlüğü tanımlayan "şehir" anlamında kullanılır.
(x)"Şehir (Medîne) halkı sevinerek yanına geldi"
(x)(Hicr Suresi, 67)
(x)Hicr Suresi 67. ayetin tefsiri için tıklayın
(x)"Derken şehrin (medîne) öbür ucundan bir adam koşarak geldi...."
(x)(Yasin Suresi, 20)
(x)Yasin Suresi 20. ayetin tefsiri için tıklayın
→ Medine, Bağdat, Fustat, Kahire gibi diğer pek çok İslâm şehirlerinin fiziki ve sosyal yapısı birbirine benzer. Bunun esas sebebi ise şehirlerin modelini Hz. Peygamber'in (sav) Medinesinden alması kaynaklıdır. Pek çok İslâm şehri, Medine'nin bir uzantısı niteliğindedir.
→ Günlük hayatta Hz. Peygamber'i (sav) örnek alan müminler, kurdukları şehirlerde de Medine'yi örnek alırlar. Medine'de sıkça karşılaştığımız çıkmaz sokakları, kendi şehirlerinde de sıklıkla kullanırlar.
→ İlk örneklerine Medine'de rastladığımız çıkmaz sokakların yine en önemli kullanım amacı mahremiyeti sağlamadır.
→ Çıkmaz sokaklar, kullanıcıları için her zaman güvenliği ve sükûneti temin eden bir özgürlük alanıdır.
Çıkmaz sokaklar:
↪ Çocuklar için birlikte oynayabilecekleri bir oyun alanı,
↪ Yetişkinler için çocuklarını kolaylıkla gözlemleyebilecekleri ve komşuları ile sosyalleşmelerini sağlayacak bir pencere,
↪ Yaşlılar için ise nefes alma ve dinlenme alanıdır.
Günümüzde kimsenin birbirini tanımadığı, selamlaşıp konuşmadığı apartmanlarda, çocuklarımızı yalnız başına dışarı yollayamadığımız, sadece çocuklar için değil yetişkinler için dahi tehlike oluşturabilecek bir hale gelen sokaklarımızda, çıkmaz sokağın dinamiklerini, İslam şehrinin değerlerini yerleştirmeliyiz. Mahremiyet, sosyalleşme, dayanışma gibi değerlerin evlerimizin içinden sokak ve şehir ölçeğine kadar uygulanmasının öncüsü olmalıyız.