Müslümanların hâkim oldukları yerlerde inşa edilen en eski camiler

Mescid-i Harâm yeryüzünde bilinen en eski mesciddir. Müslümanların en kutsal mekânıdır. Peygamber İslâmiyet'i tebliğ için zaman zaman Mescid-i Harâm'ı kullanmış, yapılan baskılara rağmen Hacerülesved ile Rüknülyemânî arasında namaz kılmıştır. Hz. Ömer'in İslâmiyet'i kabul etmesinden sonra Müslümanların Mescid-i Harâm'da açıkça namaz kılmaya başladıkları bildirilir. Kur'an'da, Mescid-i Harâm'ın ziyaret edilmesini engellemenin ve halkını oradan çıkarmanın Allah katında büyük günah olduğu belirtilir (el-Bakara 2/217). Mekke'nin fethi üzerine Resûl-i Ekrem meşhur fetih konuşmasını Mescid-i Harâm'da yapmış ve oraya sığınanların emniyette olacağını bildirmiştir. İçinde her gün beş defa yöneldiğimiz Kâbe, Hz. İbrahim'in makamı ve zemzem kuyusu bulunur. Mekke'de bulunan bu mescidi, Müslümanlar Hac ve Umre ibadetlerini yapmak için ziyaret ederler. Mescid-i Haram, 'Saygı ve hürmet gösterilmesi gereken yer' anlamına gelir. Hz. Peygamber'in hicreti sırasında Medine'den önce son durağı olan Kubâ'da yapılan mescid. İlk muhacirler, Resûl-i Ekrem daha Medine'ye gelmeden Kubâ'da Amr b. Avf oğullarına ait bir hurma kurutma yerini mescid haline getirmişlerdi. Ebû Huzeyfe'nin âzatlısı Sâlim burada bir grup muhacire Kudüs'e yönelerek namaz kıldırıyordu. Resûlullah Kubâ'ya ulaşınca burayı genişleterek Kubâ Mescidi'ni bina etti. Medine'de içerisinde Hz. Peygamber'in kabrinin de bulunduğu mescid. İslâm tarihinde bir dönüm noktası olan Resûl-i Ekrem'in Mekke'den Medine'ye hicretinden sonra gerçekleştirilen ilk faaliyetlerden biri Mescid-i Nebevî'nin (Mescid-i Nebî) inşasıdır. Bizzat Hz. Peygamber tarafından yaptırılan iki mescidden biri olan (diğeri Kubâ), Mescid-i Nebevî onun Medine'deki bütün faaliyetlerinin merkezinde yer almış ve fonksiyonları bakımından sonraki dönemde kurulan camilere örnek teşkil etmiştir. Mescid-i Nebevî'nin adı Kur'ân-ı Kerîm'de doğrudan geçmemekle birlikte 'ilk günden takvâ üzerine kurulan mescid' ifadesiyle (et-Tevbe 9/108) Mescid-i Nebevî veya Mescid-i Kubâ'nın kastedildiği rivayet edilir. İslâm âlimlerinin çoğuna göre Mescid-i Nebevî fazilet bakımından Mescid-i Harâm'dan sonra gelir. İmam Mâlik başta olmak üzere bazı âlimlere göre ise Resûlullah buraya defnedildiğinden Mescid-i Nebevî daha faziletlidir. İçinde Peygamberimiz 'in kabrinden başka Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer gibi önemli sahabelerin mezarları da bulunur. Kıblenin Mescid-i Aksâ'dan Kâbe'ye çevrilmesi sırasında Hz. Peygamber'in içinde namaz kıldırmakta olduğu cami. Medine'nin kuzeybatısındaki Vebere harresinde ve Mescid-i Nebevî'nin 5 km. uzağındadır. İlk adı, içinde bulunduğu kabile bölgesinden dolayı Benî Selime Mescidi iken Resûl-i Ekrem'in burada öğle veya ikindi namazını kıldırdığı sırada nâzil olan Bakara sûresinin 144. âyeti uyarınca kıblesini Kudüs'teki Mescid-i Aksâ'dan Kâbe'ye çevirmesi üzerine 'iki kıbleli mescid' anlamına gelen bugünkü adını almış, o tarihten sonra Hz. Peygamber'in unvanları arasına da 'imâmü'l-kıbleteyn' eklenmiştir. Müslümanların ilk kıblesi, en kutsal sayılan üç mescidden biri. Asıl adı Ârâmîce Beth makdeşa, İbrânîce Beth hamikdaş ve Arapça Beytülmakdis olup 'mukaddes ev' demektir; ilk kuruluşundan beri taşıdığı bu ad sonradan şehrin tamamını kapsamına almıştır. Şehir için Müslümanların benimsediği Kudüs adı da aynı kökten gelmekte ve aslında şehri değil mâbedi ifade etmektedir. Minhâcî mâbedin on yedi kadar adı olduğunu söyler. İslâm âlimleri, Kur'ân-ı Kerîm'de el-Mescidü'l-aksâ adıyla anılan ve çevresinin mübarek kılındığı belirtilen yerin (el-İsrâ 17/1) Beytülmakdis olduğu konusunda ittifak halindedir. Arapça aksâ 'uzak' anlamındadır ve mâbedin Mekke'ye uzaklığından dolayı bu ad verilmiştir. Bugün Kâbe'ye çevresiyle birlikte Mescid-i Harâm denildiği gibi Mescid-i Aksâ'ya da çevresiyle birlikte Harem-i şerif denilmekte ve bununla eski Kudüs'teki kuzeyi 321, güneyi 283, doğusu 474 ve batısı 490 m. uzunlukta olan ve yer yer 30-40 m. yüksekliğe ulaşan surlarla çevrili bulunan, içinde Kubbetü's-sahre'nin de yer aldığı kutsal mekân kastedilmektedir. İslâm tarihinde yer alan en büyük üçüncü cami. Halen kiliseye çevrilmiş bulunan ve Cordoba Katedrali denilen Kurtuba Ulucamii, Endülüs dinî mimarisinin en tanınmış ve en büyük binasıdır; boyutları bakımından bütün İslâm âleminde Sâmerrâ Ulucamii ile Ebû Dülef Camii'nden sonra üçüncü sırada yer alır. Mimarisi ve tezyinatıyla müstesna bir eser olan cami bu özellikleriyle diğer büyük camileri aşmakta ve âbidevî etkisiyle kendinden emin, güçlü, bilgili, zengin bir toplumun ve bu toplumun güçlü hükümdarlarının ihtişamını gözler önüne sermek için yapıldığını göstermektedir. Yapımını 786'da I. Abdurrahman'ın başlattığı bina, zaman içerisinde çeşitli ekler ve değişikliklerle orijinal halinden farklı bir şekil almış ve bugünkü dev boyutlarına ulaşmıştır (180 × 150 m.). Yaklaşık sekiz asır önce kiliseye çevrilmiş olmasına rağmen bölge halkı arasında hâlâ Mezquita (mescid) adıyla tanınır. Djenne Büyük Camii, birçok mimar tarafından Sudani-Saheli mimari stilinin en muazzam başarılarından olan büyük kerpiç bina. 12. yüzyılda balçıktan yapılmış bu cami, dünyadaki en büyük çamur yapı unvanına sahiptir. Birçok mimar tarafından bir şaheser olarak nitelendirilir. 20. yüzyılın başında restore edilmiş, hala dimdik ayakta durmaktadır. Cami, Mali'nin Bani Nehri sel ovasındaki Djenne şehrinde yer almaktadır. İlk cami 13. yüzyılda inşa edilmiştir, ama şimdiki yapı 1907'e dayanır. Mali'nin ücra köşelerinden Djenne bölgesinde bulunan cami, eski Mali Krallığı'nın bölgeye kazandırdığı en önemli eser olarak Kara Kıta'daki tüm Müslümanlar için önem taşıyor. Cami yaklaşık bin yıllık tarihiyle UNESCO'nun Dünya Kültür Mirası listesinde yer alıyor. 1980 yılında yapımına başlanan ve 1993 yılında tamamlanarak ibadete açılan dünya üzerindeki en güzel camilerden biri olan II. Hasan Camii, Fas'ın Kazablanka şehrindedir. Fransız mimar Michel Pinseau tarafından tasarlanan ve Bouygues tarafından inşa edilen cami, Atlantik kıyısında denizin doldurulması ile elde edilen bir alan üzerine inşa edilmiştir. Geleneksel mimariyle inşa edilmiş olan ve dış kısmında da harika işlemeleri olan camiinin minaresinden Mekke'ye ışın gönderen bir lazer sistemi vardır. Kahire'de Mısrü'l-kadîme adıyla da anılan Fustat'ta Amr b. Âs tarafından yaptırılan cami. Müslümanlığın yayılması sırasında Mısır'ı fetheden kumandan Amr b. Âs 21 (642) yılında birinci İskenderiye kuşatmasından dönünce ordugâhın kurulduğu Fustat'ta bir cami yapılmasını emretmiştir. İslâmiyet'in ilk dinî yapılarından olan bu cami çok basit bir mimariye sahipti. Bazılarının iddiasına göre cami eski bir Kopt kilisesinin harabesi üstünde inşa edilmişti. Kindî'nin yazdığına göre, Halife Muâviye'nin isteğiyle Mısır Valisi Mesleme, 673 yılında ilk camiyi yıktırarak doğu ve kuzey tarafından daha geniş olarak yaptırmış, Makrizî'ye göre dört köşesine dört minare ilâve ettirmiştir. Bunların İslâm sanatında ilk minareler olduğu kabul edilmektedir. Çin'deki en eski cami olarak bilinir. Sa'd bin Ebû Vakkâs tarafından Guanzhou kenti limanında yapılmıştır. Adı önceleri minaresinin fenere benzemesiyle Fener Cami olarak anılmış. Daha sonra Hz. Muhammed'in hayatını yitirmesi sonrası 'Peygambere Saygı' anlamına gelen Huaisheng adı verilmiştir. Hindistan'da bulunan en eski camilerin ikincisi. 629 yılında Hz Muhammed'in sahabelerinden olan Malik Deenar tarafından yaptırılmıştır. İslam öncesi ve İslam'ın ilk döneminde Bani Abdul Qais kabilesi tarafından hicretin 7. yılında yapılan cami. Caminin orijinal yapısının çoğu yıkılmış ve sadece beş küçük çamur-tuğla kemerler ayakta kalabilmiş. İşte bu kalıntılar da ziyaretçiler tarafından yine mescit olarak kullanılıyor. Resimde görünen kısım ise muhtemelen 9. yüzyıldan bize ulaşmış. Büyük Kufe Camii, Kûfe Mescidi veya Mescid'ül Azam, Irak'ın Kufe şehrinde bulunan tarihi camii. Dünyanın en eski camilerinden birisi olan Kufe Mescidi'ni 635 yılında Sa'd bin Ebi Vakkas inşa ettirmiştir. İlk olarak kare şeklinde ve etrafında hendeklerle çevrili bir yapıydı. Büyük kale duvarları, kare minare ve süslü mimari ayrıntılara sahip, 600'lerden kalma ikonik cami. Yapımını Ukba bin Nafi'nin başlattığı (670), Hişam bin Abdülmelik'in desteğiyle tamamlanan (726) ve 800-900 arasındaki kimi eklemelerle son biçimini alan camidir. Kuzeybatı revakının ortasında, Batı İslam üslubunu en iyi yansıtan örneklerden olan üç katlı, görkemli minare yükselir. Minare, Kuzey Afrika'ya özgü kare planlı minarelerin tipik bir örneğidir. Afrika kıtasında ezan sesinin ilk yükseldiği yer ve en büyük ibadet merkezlerinden biri olan 'Kayravan Sidi Ukbe Ulu Camii', İslam âleminin ilim merkezlerinden biri olan ve tarihi mirasıyla Tunus'un kültür başkenti kabul edilen Kayravan'da 7'nci yüzyılda inşa edildi. İslam Devleti'nin bir Emevî saltanatına dönüşmemesi için mücadele veren ve Emevîler tarafından Kerbelâ Olayı'nda ailesinden pek çok kişiyle birlikte öldürülen On İki İmâmlar'ın üçüncüsü Hz. Hüseyin'in mezarının bulunduğu türbedir. 43 metrelik minaresiyle tarihi cami ve Tunus'un en eski ve saygın İslam üniversitesi. İslam tarihinin ilk ve en büyük üniversitelerinden birine ev sahipliği ile bilinen cami, birçok Müslüman bilgin mezun etmiştir. Şam Kalesi'nin yanında şehrin merkezinde yükselen Emevi Camisi, İslam dünyasının ayakta kalabilen en eski mabetlerinden birisidir. Emevi halifesi I. Velid tarafından 715.yılında inşa edilen ve Şam'ın en önemli eserlerinden olan Emevi Camii; nadir görülen mozaikleri, süslü minareleri, heybetli kapıları ve dört mihrabı ile kendine ayrı bir yer edinmiştir. Emevi Camii'nde dört mezhebin imamlarına ait dört tane minber vardır ve namaz vakitlerinde Hanefi, Şafii, Maliki ve Hanbeli imamlarından herhangi biri gelerek cemaate namaz kıldırır. Kâbe ve Mescid-i Nebevî'den sonra üçüncü kutsal yerdir. Burası Hz. Muhammed'in amcasının oğlu, damadı ve dördüncü İslam halifesi olan Ali ibn Ebu Talib'in defnedildiği yerdir. Çin'in, büyüklük ve mimari güzellik açısından sayılı camilerinden olan Xi'an Büyük Cami 8. yüzyıldan günümüze ulaşmıştır. Cami şehrin tek camisi, imamı da şehrin tek imamı olduğu için Müslümanlar arasında oldukça ünlüdür. Atiq Cami, Libya'nın doğusunda Sahra çölü içindeki Sirenayka bölgesinde bir vaha köyünde bulunan bir camidir. Alışılmadık konik kubbesi ile bölgenin en eskisi olan 12. yüzyıldan kalan cami, ışık ve havalandırma sağlamak kerpiçten ve kireç taşından yapılmıştır. Fakr ad-Din Camisi Somali'nin en eski camisidir. Cami, başkent Mogadişu'nun Hamar Weyne isimli en eski yerleşim yerinde bulunur. Ve 1269 yılında Mogadişu Sultanlığı'nın ilk sultanı Fakr ad-Din tarafından yaptırtılmıştır. Fakr ad-Din Cami'sinden sonra Somali'nin en eski 2. camisidir ve yine başkent Mogadişu'da yaptırılmıştır. 13. yüzyılda yapılan Arba'a Rukun cami o günden bu yana Müslümanlar tarafından aktif olarak kullanılıyor. Cami, 13. yüzyılda Umman'dan gelip toprak satın alan ve Hz. Muhammed'in soyundan gelen Kazi Syed Tajuddin tarafından yatırılmıştır.

Müslümanların hâkim oldukları yerlerde inşa edilen en eski camiler

Bitlis'teki tarihi han, hamam ve caminin restorasyonu sürüyor

Özbekistan Devlet Akademik Bolşoy Opera ve Balesi, AKM'de izleyiciyle buluştu

evinde tam 300 kaktüs yetiştiren emekli adam

Ahmet Mithat Efendi'nin kaleminden "Kıssadan Hisse"

İskender Pala'nın kaleminden "Ah mine'l-Aşk"

Peygamberimizden miras kalan öğütler

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Kerkük'te tarihi bir karar

Biz ne ara böyle olduk?

Kur’an-ı Kerime göre Mescid-i Aksa ve Yahudilerin tutumu

Geçmişten geleceğe boykot kültürü

Türk Dil Bayramı nedir?

Sürek avcıları ya da Şaron’dan Netanyahu’ya!

Zalimlerin iç savaşı!

Gözü yaşlı kralın hayattaki son arzusu

Neden İran, İsrail’i haritadan silmiyor?

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

Tarihe Tanıklık Eden Kubbeler: İstanbul'daki Paşa Camileri

Sahabenin ümmete örnekliği

Sevgi ve kardeşliğe dayalı toplum

İslam düşünce tarihinde psikolojinin öncüsü: Ebû Zeyd el-Belhî

Ahmet Mithat Efendi'nin kaleminden "Kıssadan Hisse"

Osmanlı’nın kayıp eseri: Sarraf İskender Paşa Mescidi

İskender Pala'nın kaleminden "Ah mine'l-Aşk"

Anadolu Selçuklu mirası: Burmalı Minare Camii

Memluk sanatının simgelerinden Sultan Hasan Külliyesi

Arama

Müslümanların hâkim oldukları yerlerde inşa edilen en eski camiler