Arama
Müslümanların ilk ticaret merkezi: Suku'l İslam
Hz. Peygamber, Medine'ye hicret ettikten sonra burada Müslümanların ilk pazarını kurdu. Müslümanların ilk ticaret merkezi olan bu yer, Suku'l İslam ve Medine Çarşısı isimleriyle anıldı. Peygamber Efendimizin kurduğu bu çarşı, kurulduğu günden itibaren sabahları namazdan sonra dükkanların büyük bir coşkuyla açıldığı, bereketli alışverişlerin yapıldığı önemli bir ticaret mekanına dönüştü. Hz. Peygamber, zaman zaman bu çarşıyı bizzat denetler, burada ticaretle uğraşan sahabelerin uğrayıp hatırlarını sorardı. Peki, Efendimizin ticaretle ilgili uyarı ve tavsiyeleri nelerdi? Medine Çarşısı'nda neler satılırdı?
Hz. Ali'den nakledildiğine göre, Resûlüllah (sas) bir gün şöyle dua etmiştir: "Allah'ım! Ümmetim için sabahın erken vakitlerini bereketli kıl!"(Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, c. 1, s. 153)
Peygamber Efendimizin kurduğu bu çarşı, o günden itibaren sabahları namazdan sonra dükkânların büyük bir coşkuyla açıldığı, bereketli alışverişlerin yapıldığı bir önemli ticaret mekânına dönüştü.
İslam'dan sonra vergilendirme sisteminde yeni düzenlenmeler yapıldı. Önceden alınan gümrük vergileri kaldırılarak her türlü malın ülke içindeki dolaşımını ve el değiştirmesini sağlandı. Bazı kabilelerle yapılan anlaşmalar bu kabileleri pazar vergisinden muaf tutarken zekât mükellefiyeti altına sokmaktaydı.
"Bir malı satmak istediğin zaman, versen de vermesen de yüksek fiyat değil satmak istediğin fiyatı söyle."
İbn Mâce, Ticâret, 29.
Bazen alışveriş, bazen de ziyaret maksadıyla çarşıya çıkan Peygamberimiz elbise satan Hz. Ebû Bekir'e, hurma satan Hz. Osman'a, süt ve peynir ticaretiyle uğraşan Hz. Abdurrahman b. Avf'a ve diğer ticaret ehli sahabelere uğrayıp hatırlarını sorar ve ticaretlerinin bereketi için dualar ederdi. O, aynı zamanda görev verdiği ve kendilerine muhtesib adı verilen diğer denetleyicilerle beraber çarşıyı denetlerdi. Bu muhtesibler Hz. Ömer ile Sevdâ binti Nuheyk isimli hanım sahabedir.
*Muhtesib: Çarşıların ve Pazar yerlerinin düzenini sağlamak, ölçü ve tartıyı kontrol etmek, komşu haklarını gözetmeyenlere gerekli yaptırımı uygulamak ve toplumun huzurunu bozan her türlü hareketi denetlemekle görevli kişi.
Muhtesiblik müessesesinin oluşturulduğu günlerde Hz. Peygamber pazar yerlerini bizzat dolaşırdı. Denetimlerden biri esnasında pazar yerinde buğday yığınına elini daldıran Peygamber Efendimiz, alt kısımların nemli olduğunu hissetti. Nedenini sorduğunda da satıcı, bunun önceki gün yağan yağmurdan kaynaklandığını söyledi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav): "Bunları bu şekilde müşterilerden saklayıp gizleme! Malları onlara oldukları gibi göster" dedi ve ardından da "(insanları) aldatan bizden değildir." buyurarak yapılması gereken davranışı tavsiye etti.
"Rızkın onda dokuzu ticarettedir."
(İbn Hacer el-Askalânî, Metalibü'l-aliye, Beyrut, 3/302, h.no, 3620)
Ümmetinin dünya ve ahiret saadetini isteyen Peygamber Efendimiz, ticarî hayata dair birtakım tavsiyelerde bulundu. Onun tavsiye ve teşvikleriyle Medineli mümin kadınlardan Kayle, Müleyke, Esma ve Havle gibi tüccar hanımlar şöhret buldu, Munkiz isimli konuşma özürlü bir sahabeye sağlanan ayrıcalıklarla ticaret imkânı sunuldu.