Arama
Nakibüleşraf nedir? Nakibüleşraf hakkında bilinmesi gerekenler
Peygamber Efendimize (SAV) duyulan büyük hürmeten dolayı O'nun (SAV) torunları olan Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin'in soyundan gelen kişiler, İslam aleminde müstesna bir yere sahipti. Nakibüleşraf da bu saygı ve sevginin tezahürüydü. Abbasiler döneminden beri var olan bu kurum, Osmanlı döneminde ayrı bir boyut kazandı. Osmanlı Devleti'nde, Resulullah'a (SAV) ve O'nun soyundan gelen kişilere İslam aleminde benzeri bulunmayan bir hürmet gösterildi. Öyle ki sultanlar, nakibüleşrafı görünce ayağa kalkardı. Sizler için nakibüleşraf hakkında bilinmesi gerekenleri derledik.
◾ Efendimizin (SAV) soyundan gelen seyyid ve şeriflerin soyu siyadet hücceti denilen evraklar verilir ve vergiden muaf tutulurdu. Bununla ilgili ilk belge ise I. Murat'ın verdiği vergi muafiyet beratıdır:
"Emr olundu ki: Bu sâdâtların evlâdları, kulları, köle ve cariyeleri bir damla kanları kana cân ola. Onlar benim her defterimden ihrâc olalar… Rumeli kadıları ve sancak beyleri ve subaşıları ve sipahiler, herkangınızın (herhanginizin) yerinde eker ve biçerse, bir dene 'uşrlerin almıyasız. Ben bağışladım. Cânım için olsun. Benim devletime duaya meşgul olalar. Her nerede hatîrleri dilerse yürüyeler. Zira 'duaları, müstecâbu't-da'avât sâdâtdırlar' deyû ellerine hüküm verdüm…"
◾ Peygamberimizin (SAV) soyundan gelen kişilere gösterilen hürmetin bir belgesi olan bu fermanla Sultan, seyyid ve şeriflerin devlete duacı olmalarını ister.
◾ Nakibüleşraflar, Resulullah'ın soyundan gelen zatları kayıt almanın dışında, Efendimizin şanlı soyuna yakışmayacak haller sergileyen kişileri uyarır, ganimetlerden hisselerini dağıtırdı.
◾ Hz. Peygamber'in soyundan gelen kızların dengi olmayan kişilerle evlenmesini engeller, aralarındaki davalara bakardı.
◾ İstanbul'da ikamet ederlerdi. Sultan Abdülhamid döneminde, nakibüleşrafa Yıldız Sarayı'nda ayrı bir mekan tahsis edildi.
◾ Osmanlı döneminde seyyidlere "emir", başlarına sardıkları yeşil sarığa da "emir sarığı" denirdi. Hz. Peygamber (SAV) soyundan gelen kadınlar da başlarına yeşil bir alâmet takardı.
◾ Efendimizin (SAV) soyundan gelenler dışında başka kimse yeşil sarık takamazdı. Bu sayede insanların uygunsuz bir tavır sergilemeleri engellenmiş oluyordu.
◾ Nakibüleşraflık vazifesine padişah tarafından, seyyid ve şeriflerden, dinine bağlı zatlar getirilirdi. Bu mübarek soya mensup olmayanlar, vazifeyi alamazdı. Aynı zamanda fıkhi konulara hakim olması da gerekliydi. Bu zat, maaş almazdı.
◾ Osmanlı'nın ilk nakibüleşrafına vakfiye verilse de o yorgancılığı tercih etti. Sonraki dönemlerde durumu kötü olan seyyid ve şeriflere maaş verildi.
◾ Nakibüleşraf, çeşitli vilayetlerdeki seyyid- şeriflerden bazılarını kendisine kaymakam tayin ederdi. Onlar aracılığıyla da "şecere-i tayyibe" denilen defterleri tutardı. Bu defterlerde seyyidlerin ismi, evladı, ikameti gibi bilgiler yer alırdı.
◾ Günümüze yetmişe yakın şecere-i tayyibe defteri ulaştı.