Arama
Ayasofya Camii'nin çağları aşan hat levha ve kitabeleri
On beş asırdır ayakta duran fethin sembolü Ayasofya, manevi değeriyle yalnızca topraklarımızın değil insanlığın da en önemli hazinelerinden biridir. Bilhassa Fetih'ten sonra Osmanlı'nın katkılarıyla imar edilip geliştirilen bu ulu mabed, bünyesinde barındırdığı pek çok hat levhaları ve kitabeleriyle tarihin en gözde mimari eserleri arasında yer almaktadır. Kazasker Mustafa İzzet Efendi'nin Ayasofya için nakşettiği kubbedeki Nur Suresi'nden bir bölüm ile sekiz adet ismi ihtiva eden muhteşem levhalar, bugün dahi "dünyanın en büyük yazıları" olma özelliğini koruyor. Peki, hangi hattat Sultanlar Ayasofya'yı levhalarıyla süsledi? Ayasofya'daki bu muazzam hat tabloları, Cumhuriyet devrinde neden kaldırıldı? İşte tüm detaylarıyla Ayasofya Camii'nin çağları aşan hat levha ve kitabeleri...
◼ Bu levhaların yapımında emeği geçen diğer kişiler ise nakkaşlardı. Nakkaşbaşı Abdullah isminde bir zatın başkanlığında beş kişi bu iş için varını yoğunu harcadı. Bunların isimleri: Osman, Mehmet, Bekir, Arap Said ve Mısırlı diye kayıtlı bir zattı. Nakkaş başı olarak bazen da Hüseyin ismi geçmekteydi.
◼ Ayasofya içerisinde bulunan bu levhaların marangozu belli değildi fakat araştırmalar gösteriyor ki, levhalar ıhlamur ağacından yapılmıştı. Kayıtlara göre önce dışarıda yapılmış daha sonra Ayasofya'ya getirilerek monte edilmişlerdi.
◼ Mihrab sofasında bulunan revzenler ve dairesel levhalar ise yapıldıkları günden bu yana Ayasofya Camii'ni süsledi.
◼ Ayasofya'da Sultan III. Ahmed, II. Mahmud ve II. Mustafa tarafından yazılmış levhalar da bulunuyordu. Mihrap sofasının sağ kısmında padişah hatlarının da bulunduğu levhalar bugün de ilk asıldıkları yerde konumlanmıştı.
Sultan İkinci Mahmud'un levhaları
◼ Hattat padişahlarımızdan olan Sultan İkinci Mahmud, büyük üstad Hattat Mustafa Rakım Efendi'nin talebesiydi.
◼ Minberin bulunduğu sağ kısımda İkinci Mahmud'a ait devasa büyüklükte celi sülüs hat ve zerundud olarak hazırlanmış bir levha asılıydı. Levhada şu ibare yer alıyordu:
Okunuşu: "Lâ ilâhe illallah Hû Rabbî ve Rabb'i-âlemîn, Muhammed Nebi Sallallahu âleyhî ve Sellim"
Anlamı: "Allah'tan başka ilah yoktur, O Rab'dır ve âlemlerin Rabbi'dir; Muhammed (O'nun üzerine salat ve selam olsun) O'nun Peygamberidir."
◼ Levhanın köşesinde "Ketebe Mahmud bin Abdulmecid Han" sanatlı ve istifli yazısının yer aldığı bir imza da bulunuyordu.
◼ Aynı duvarın alt kısmında II. Mahmud'a ait bir celi sülüs ve zerendud olarak hazırlanmış bir levha daha bulunmaktaydı. Burada levhada ise şu ibare yer almaktaydı:
Okunuşu: "Subhanallahi ve bi-Hamdihi Subhanallahi'l-azîm"
Anlamı: Subhan olan Allah'ı, ona hamd ederek tesbih ederim, azim olan Allah'ı tesbih, ederim
Üçüncü Ahmed'in levhaları
◼ Ayasofya'da levhası bulunan bir diğer padişah ise Sultan Üçüncü Ahmed idi. Mezkur duvarda bulunan üçüncü levha "Re'su'l-hikmeti mehafetullah" ibaresini taşıyordu. "Ahmed B. Mehmed" şeklinde de bir hattat imzası atılmıştı.
Okunuşu: "Resû'l-Hikmeti Mehâfetu'llahi" (Şuabu'l-İman, 730)
Anlamı: Hikmetin başı Allah korkusudur.