Arama
İbn Haldun'un şehirleri
İbn Haldun'u doğuran bir anne olarak Arap-Osmanlı-Afrika esintilerinin kültürel hinterlandında hayat bulan Tunus, bir 'kapılar' şehridir. Binlerce kapıdan oluşan bir şehirde, yüz binlerce anahtar keşfeden İbn Haldun, doğduğu şehre benzeyen zihniyle Tunus gibi bir filozoftur. Ve hâlâ el-Medine kapısında bekler ruhu.
Timur, İbn Haldun'u çok severek beraberinde payitahtına, yani Semerkand'a götürmek istese de, Haldun bu teklifi usulünce reddederek Kahire'ye döner. Ama Dımışk, Timur'un gazabından kurtulamaz. Şam'a yürüyen Timur, ölüm saçarak ilerler, şehri büsbütün harap eder. Yezid'in Emevî Camii'nin yakınında bulunan Bâbü's-sagîr Mezarlığı'ndaki ihtişamlı kabrini bularak mezarını açtırır, kemiklerinin yaktırılması emrini verdirir. Bir araya topladığı Yezid taraftarlarını ise Ümeyye Camii'ne doldurup katlettirir. Timur, Kahire'ye değil Semerkand'a doğru sürer atını. İbn Haldun'u yanında götürseydi, Osmanlı'yla savaşır mıydı bilinmez.
İbn Haldun yaşadığı şehirler, kentler ve ülkeler arasında en tutkulu, en başka ve en çok 'evrenin anakenti, dünyanın gül bahçesi, insan türünün arı kovanı' olarak nitelediği Kahire'yi sevdi. Şöyle niteler Kahire'yi İbn Haldun: "Dünya incisini, âlem bahçesini, milletler mahşerini, karınca gibi insanları, İslam'ın eyvanını ve iktidar koltuğunu gördüm. Çevresinde köşkler, konaklar görünüyordu. Ufuklarında hankâhlar ve medreseler parıldıyordu. Bilginlerden oluşan dolunaylar ve yıldızlar ışıyordu. Nil denizi kıyısı cennet ırmağını ve gökyüzü suları kopuş kaynağını andırıyordu. Suyu, susuzu, hastasını suluyordu. Dalgaları onlara meyveler ve hayırlar sağlıyordu. Kalabalıkları yutan kent sokaklarında nimetlerle dolu çarşılarında dolaştım"
Tunusî, veliyüddin, hadramî, maliki, mağribî, âllame. Nam-ı diğer İbn Haldun. Doğduğu ev ayakta ama mezarı yüzyıllardır kayıp. Ölüm uykusunu emanet ettiği en sevdiği beldede isteyerek kaybolmuş sanki. Cemil Meriç'le onu şöyle tanımlar "Tunuslu filozof bir kartal gibi yükselir bulutlara."
Lacivert dergi