Arama
İslam mimarisinde dinlenme köşesi: Bahçe
Yüce kitabımız Kur'an-ı Kerim'de cennet bir bahçe olarak detaylarıyla tasvir edilmiş ve müminlere altında ırmaklar akan mekanlar müjdelenmiştir. İslam geleneğinde bahçelerin oluşmasında çıkış noktası olan bu ayetler, peyzaj mimarlığının da İslam medeniyetinde gelişmesine ve önemli bir yere sahip olmasına neden olmuştur. Peki, İslam mimarisinde bahçe kültürünün ve peyzajın yeri ve önemi nedir?
📌 Eserlerinde yaşanabilirlik ilkesini esas alan Turgut Cansever, İslam geleneğinde bahçelerin, ayetlerde geçen "altından ırmaklar akan bahçeler" olduğunu ifade eder.
📌 Üç kez Ağa Han Mimarlık Ödülü alan isim, İslami cennet tasavvurunun unsurları olarak çeşit çeşit meyvelerin ve gölgeli ağaçların bulunduğu, renk renk çiçeklerle şırıldayan suların aktığı bahçeleri, hayatın asli bir unsuru olarak değerlendirir.
📌 Dinimizdeki cennet tasvirleri, dünya bahçelerinin estetik yönden gelişmelerine büyük katkı sağladı. Cahar-bağ denilen bahçe tipleri pek çok yerde cennet bahçeleri olarak model alındı.
Cahar – bağ bahçe tipi nedir?
Dört parçalı planda, her kısmının ortasında bir havuz şekilde tasarlanan, birbirinden farklı uzunluktaki iki aksın kesişmesi ile meydana gelen, su kanallarının olduğu bahçe planlarıdır.
📌 Merkezi bir havuz veya şadırvan etrafında cennetteki dört ırmağa tekabül eden dört akarsuyu bulunan bu bahçe tipi, bütün İslam dünyası bahçelerine ilham olduğu gibi pek çok dünya medeniyetini de eşsiz peyzaj mimarisiyle yakından etkiledi.
Bilgi notu:
İslam bahçeleri sadece sıcak iklim şartlarını minimize eden yerler değil, aynı zamanda dinlenme ve tefekküre de fırsat tanıyan sessiz bir yer ihtiyacının da giderildiği gezinme mekanıdır.
📌 Endülüs'teki Elhamra Sarayı da cahar-bağ tasarımına dayalı, dünya bahçelerini de tesiri altına alan bir dizi avlu bahçesidir. Erken İslam Bahçeleri olarak da adlandırılan bu bahçeler, iklim koşullarının da bir sonucu olarak su ve gölge üzerine bir tasarıma dayanır.
📌 Tefekkür bahçeleri olarak da ifade edilen Endülüs'teki İslami Bahçeler, var olan bitkilerin bir anlamda botanik müzesidir.
Bilgi notu:
Endülüslü Halife Abdurrahman, dünyada var olan çiçek ve ağaçları sergilemek için, sarayın bahçesine dikilmek üzere Hindistan, Suriye ve Anadolu'dan nar ve yasemin, İran'dan sarı gül getirtmiştir.
📌 İslam bahçe tasavvuruna yabancı, herhangi bir anlam içermeyen modern bahçeler ve parklar ne yazık ki, Müslüman şehirler ile kadim uygarlıkların ruha huzur veren, göze hitap eden eşsiz yapısından uzakta bir görünüm sergiliyor.
📌 Tüm bu İslam bahçe profiline ve çeşitliliğine nazar edildiğinde, zaman içerisinde yüzyıllar boyunca İslam'ın barındırdığı umdelerin hem nebatatın diliyle yeryüzünde hem de gayrimüslimleri hayran bırakan ilahi emirleriyle sosyal yapıda canlılığını koruduğu aşikardır.