Arama
Mimar Sinan'ın İstanbul'da inşa ettiği hamamlar
Mimar Sinan, dünyanın en büyük mimarı olarak tarihe adını altın harflerle yazdırmış bir isim. Osmanlıya özgü bir mimari kimlik oluşturan Mimar Sinan, geleneği yenilikçi ve yapıya uygun çözümler üreterek yaşattı. Çağının çok ötesinde eserlere imza atan Mimar Sinan'ın İstanbul'da inşa ettiği hamamları derledik.
Hadikatü'l Cevami yazarı Ayvansarayi Hüseyin Efendi, uzun uzun anlattığı ve Behruz Ağa'nın hayratı olduğunu söylediği On Çeşmeler'den sonra hamamdan kısaca şöyle bahseder:
"Mahalli mezkurde vaki' çeşme-i kebir, İstanbul'da Odabaşı Çarşısı'nda camii olan Behruz Ağa'nın âsâr-ı hayriyyesindendir. Karye-i mezbûrede tek hammâm dahi anın müsakkafatındandır."
Azapkapı'da Karaköy Caddesi üzerinde yer alan yapının banisi Sokollu Mehmed Paşa'dır. Kesin olarak bilinmemekle birlikte hamamın inşaatının Sokollu Mehmed Paşa'nın 1579 yılında suikasta kurban gitmesinden iki yıl önce, 1577 yılında tamamlandığı düşünülür.
Kimi kaynaklar Sinan'ın yapıyı sadece tamir etmiş olduğunu aktarsa da Süleymaniye Hamamı ile arasındaki benzerlik, mimari tasarımı, onun Sinan'ın elinden çıkma olduğunu gösterir. Mimarbaşının yapıyı eski bir hamam kalıntısının üzerine inşa etmiş olabileceği de düşünülür.
Hamam, Sokollu Mehmed Paşa Camii ile birlikte şu an mevcut olmayan bir mektep, iki çeşmenin de dâhil olduğu bir külliyenin parçasıydı. Çifte hamam şeklinde inşa edilen yapı erkekler kısmındaki sekiz sütun nedeniyle Yeşildirek Hamamı olarak da bilinir.
Kadınlar girişi Yolcuhamam Sokağı'na erkekler girişi ana caddeye açılır. Yapı simetrik bir çifte hamam değildir. Hamamın sıcaklık bölümlerinin planları birbirinden farklıdır.
Fatih Ayakabı'da, Abdülezel Paşa Caddesi, yani sahil yolu ile Miralay Nazım Bey Caddesi'nin kesiştiği köşede yer alan yapı Nurbanu Sultan tarafından Mimar Sinan'a yaptırılmıştır.
1582 yılında inşa edilen yapı, banisi II. Selim'in eşi, III. Murad'ın annesi Nurbanu Sultan'ın adıyla Valide Sultan Hamamı olarak anıldığı gibi, "Ayakapı Hamamı", "Çufut (Çıfıt) Hamamı", "Havuzlu Hamam", "Yenikapı Hamamı" olarak da bilinmektedir.
Kapısında yapıyı şehrin "yüzü suyu" olarak niteleyen bu iki beyitlik kitabenin yazdığı hamamdan Hadikatü'l Cevami'de Aya Kapısı'nın 50 metre kadar ilerisindeki Yenikapı'nın köşesinde bulunduğu için "Lanka Yenikapusı dahilinde vaki' havuzlu tek hammam" şeklinde bahsedilir ve valide sultanın vakfiyesi dahilinde olduğu da belirtilir.
Evliya Çelebi'nin "Yahudilere Çufutkapısı Hamamı" diye bahsettiği yapı Osmanlı döneminde özellikle Balat-Fener bölgesinde yaşayan yoğun Yahudi nüfusun en çok tercih ettiği hamamdır. Bunun nedeni Sinan'ın bir adı da "Havuzlu Hamam" olan yapıya Yahudilerin dini vecibelerini yerine getirmeleri için inşa ettiği havuzdur. Bu bakımdan Ayakapı Hamamı, Osmanlı mimarisi ve toplum hayatı açısından özel öneme sahiptir.