Arama
Osmanlı ve Selçuklu camileri arasındaki farklar nelerdir?
Selçuklu ve Osmanlı, İslam mimarisinin dünyadaki en güzel örneklerini vermiş iki devlettir. Selçuklu, mimari bakımından Osmanlı'ya temel teşkil ederken, Devlet-i Aliyye o güne dek yapılmamış eserlerle sanatını zirve noktaya taşımıştır. Peki, bu iki devletin inşa ettiği camiler arasındaki farklar nelerdir?
📌 Özellikle Selçuklu, İslam mimarisini türettiği yeni form, materyal ve üsluba yönelik açılımlarla farklı bir noktaya taşıdı ve imar edilecek yeni eserlere bu yönleriyle temel teşkil etti.
📌 Selçuklu mimarisinin bu noktayı yakalaması ise İran'da ortaya çıkan ve Türk mimarisinden daha önce de varlığını sürdüren pek çok sanatsal gelişmeleri yakında takip etmesinde gizliydi.
📌 Selçuklu ve Osmanlı gibi dünya tarihine damga vuran iki devletin Anadolu topraklarında eserler bırakmış olması, medeniyetin beşiği kadim coğrafyamız için paha biçilmez bir nimettir.
📌 Birbirinden farklı tarihlerde çeşitli yapıların inşa edilmesi, Anadolu'nun adeta bir açık hava müzesine dönüşmesine, aynı zamanda farklı medeniyetlere ait eserlerinin karşılaştırılmasına ve çıkarımlar elde edilmesine olanak tanıdı.
Selçuklu'nun kadim başkenti Konya'daki tarihi eserler
📌 Bu bağlamda Selçuklu ve Osmanlı mimarisi arasındaki farklılık ve çeşitliliğinin okunabileceği en temel öğeler camilerde ortaya çıkar.
📌 Plan tipleri, kubbe formları, çatı şekillenmeleri, organizasyon yapısı ve mimarinin tamamlayıcı parçalarının kullanımı farklılıklara ışık tutar.
📌 Selçuklu camileri en yoğun olarak "dört eyvanlı, avlusu olan ve mihrap önü kubbeli" mimari tipiyle oluşturulmuş eserlerdir. O güne değin benzeri görülmeyen bu yeni tarz, ilerleyen dönemlerde İran ve Orta Asya medeniyetlerinin yoğun ilgisini çeken bir stil oluşturur.
📌 İlk olarak ortaya çıkan ve Selçuklu camileri olarak anılan en dikkate değer yapılar Sultan Melikşah (1072-1092) döneminde İsfahan'da yapılır. Bunlardan en ünlü olanı ise "İsfahan Mescid-i Cuması" olarak bilinir.
Eyvan nedir?
Üstü çoğunlukla örtülü; üç tarafı kapalı, bir tarafı tamamen açık mimari birimdir.
📌 İlk olarak İsfahan'da gelişmiş olan Selçuklu camilerinde kubbeler; iç kısımda zengin bir görünüm ile donatılırken, dış görünüşte herhangi bir süslemeden uzak, sık tuğla örgülü bir üslupla inşa edilir.
📌 Ayrıca ilk olarak Gazneliler tarafından yapılmış olan kubbe - eyvan birleşimi Selçuklular tarafından oldukça başarılı bir şekilde geliştirilir.
📌 Daha önce, İslam uygarlığında kubbeyle eyvanın birleşik olduğu herhangi bir örnek görülmemişken Selçuklular ilk defa bu mimari tarzı deneyen medeniyet olarak tarihe geçer.