Arama
Osmanlı ve Selçuklu camileri arasındaki farklar nelerdir?
Selçuklu ve Osmanlı, İslam mimarisinin dünyadaki en güzel örneklerini vermiş iki devlettir. Selçuklu, mimari bakımından Osmanlı'ya temel teşkil ederken, Devlet-i Aliyye o güne dek yapılmamış eserlerle sanatını zirve noktaya taşımıştır. Peki, bu iki devletin inşa ettiği camiler arasındaki farklar nelerdir?
📌 Bu bağlamda Selçuklu ve Osmanlı mimarisi arasındaki farklılık ve çeşitliliğinin okunabileceği en temel öğeler camilerde ortaya çıkar.
📌 Plan tipleri, kubbe formları, çatı şekillenmeleri, organizasyon yapısı ve mimarinin tamamlayıcı parçalarının kullanımı farklılıklara ışık tutar.
📌 Selçuklu camileri en yoğun olarak "dört eyvanlı, avlusu olan ve mihrap önü kubbeli" mimari tipiyle oluşturulmuş eserlerdir. O güne değin benzeri görülmeyen bu yeni tarz, ilerleyen dönemlerde İran ve Orta Asya medeniyetlerinin yoğun ilgisini çeken bir stil oluşturur.
📌 İlk olarak ortaya çıkan ve Selçuklu camileri olarak anılan en dikkate değer yapılar Sultan Melikşah (1072-1092) döneminde İsfahan'da yapılır. Bunlardan en ünlü olanı ise "İsfahan Mescid-i Cuması" olarak bilinir.
Eyvan nedir?
Üstü çoğunlukla örtülü; üç tarafı kapalı, bir tarafı tamamen açık mimari birimdir.
📌 İlk olarak İsfahan'da gelişmiş olan Selçuklu camilerinde kubbeler; iç kısımda zengin bir görünüm ile donatılırken, dış görünüşte herhangi bir süslemeden uzak, sık tuğla örgülü bir üslupla inşa edilir.
📌 Ayrıca ilk olarak Gazneliler tarafından yapılmış olan kubbe - eyvan birleşimi Selçuklular tarafından oldukça başarılı bir şekilde geliştirilir.
📌 Daha önce, İslam uygarlığında kubbeyle eyvanın birleşik olduğu herhangi bir örnek görülmemişken Selçuklular ilk defa bu mimari tarzı deneyen medeniyet olarak tarihe geçer.
📌 Selçuklu camilerinin iç tasarımında, çini süslemeler büyük bir öneme sahiptir. Dokularla tam anlamıyla bir uyum içerisinde yerleştirilen çiniler, bu yapılarının olmazsa olmazıdır.
📌 Mimariyle harika bir şekilde bağdaşık hale gelip organik şekle giren çiniler, aynı zamanda sağlamlık ile hava şartları konularındaki özellikleriyle yapıya dikkate değer düzeyde katkı sağlar.
📌 Osmanlı'ya geldiğimizde ise camilerle onların içerisinde bulunduğu külliyeler, hem yapı formu olarak hem de toplumsal yaşam açısından dikkate değer bir konum elde eder. O dönemde belirgin meydan kültürü olmadığı için külliyeler adeta bu boşluğun kapanması için tasarlanan yer haline gelir.
Bilgi notu:
İki devletin camileri arasındaki en temel fark, Osmanlı'daki yapıların çok fonksiyonlu bir mimariye sahip olmasıdır.