Arama
Osmanlının ilk ve tek astronomi okulu: Mekteb-i Fenn-i Nücum
Osmanlı'da bilim insanları, devletin var olduğu yıllarda bilim alanında yenilikler yapılması için çabalamış ve imparatorluğu daima ilim anlamında bir üst noktaya taşıma gayreti içinde olmuşlardır. Bu çalışmalardan biri de Osmanlının ilk ve tek astronomi okulu olan Mekteb-i Fenn-i Nücum'dur. Ömrü çok kısa olan bu okul hakkındaki bilgiler sizler için derledik.
MEKTEPTE VERİLEN EĞİTİM
🔹 Osmanlı döneminde fenni ilimleri insanlara aktarmak için kurulan Mekteb-i Fenni Nücum'un, kaç yıl eğitim verdiği bilinmemekle birlikte bu süreç kişiden kişiye göre değişmektedir.
🔹 Okulun kuruluş gayesi evvela talebelerine takvim yapmayı öğretmektedir. Bunun yanı sıra Ramazan ayında imsakiye hazırlamak ve astronomi ilimlerini aktarmak diğer öğretilerdendir.
🔹 Dönemin önde gelen münnecimbaşlarından Sadullah Sadi Efendi, gök biliminde müstesna yere sahip mektep için "...zabt-ı sinîn-i şuhûr ve ahbâr-ı evkât-ı salât için tahsîl olunmakta olan fenni nücûmun mebdei ve esası olan rakam-ı takvimi istihracı…" ifadelerinde bulunur.
NAMAZ VAKİTLERİNİ BELİRLEYEN İLİM: İLM-İ MÎKAT
🔹 Okulda talebelere verilen astronomi derslerinin yanı sıra "namaz vakitlerin belirleyen ilim" manasına gelen ilm-i mîkat da öğretilmektedir.
🔹 Böylece öğrenciler hem devlet işlerinde kullanılacak takvimleri yapıyor hem de cami ve şehirlerin muvakkit ihtiyacını karşılıyor. Mektepte beş gün eğitim verilirken salı ve cumalar izin günü olarak belirlenmiştir.
Muvakkit ne demek?
Gökteki cisimlere bakarak namaz vakitlerini belirleyen kişilere verilen isimdir. Muvakkithane ise bu zamanları tespit ettikleri mekanlardır.
MEKTEBİN BİNASI
🔹 Arşiv kayıtlarında Mekteb-i Fenni Nücum'a tahsis edilen özel bir bina bulunmaz, dersler okul müdürünün ve hocaların evinde işlendiği bilinmektedir. Fakat bu durumdan hocalar da talebeler de memnun değildir.
🔹 Durum II. Mahmud'un kulağına gider ve sultan, Mekteb-i Fenn-i Nücûm talebelerinin derslik ihtiyacının giderilmesi için Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye binasından bir odanın tahsis edilmesi için bir hekimbaşı ile görüşülmesini belirtmiştir.
II. Mahmud kimdir?
II. Mahmud,Osmanlı Devleti'nin 30. padişahıdır. Aynı zamanda 109. İslam halifesidir ve tahtta tam 31 sene kalmıştır.
MEKTEBİN TALEBE SAYISI
🔹 Osmanlının ilk ve tek astronomi okulu olan Mekteb-i Fenn-i Nücum kurulduğunda çok az sayı da öğrenci rağbet gösterir. Bilhassa ilk senede "Ahmed Eşref Efendi, Ahmed Muhsin Efendi, Hasan Efendi ve Mehmed Efendi" isimli toplam dört talebesi vardır. Sene 1842 olduğunda mektebin talebe sayısı altıya kadar çıkar.
🔹 Aynı zamanda her ay başı düzenli olarak okulda bulunan müneccimbaşıya ve öğrenim gören talebelere maaş verilmektedir.
ÖMRÜ KISA SÜRDÜ
🔹 Mektep yaklaşık yedi sene sonra kapanmak durumunda kalır. Buraya çok fazla rağbetin olmaması, özel binanın tahsis edilmemesi ve Müneccimbaşı Sadullah Efendinin istekleri; mektebin kapanmasında büyük rol oynamıştır.
🔹 Mekteb-i Fenn-i Nücûm'un ömrü çok kısa olsa da Osmanlı bilim ve eğitim tarihinde önemli bir yeri teşkil etmektedir. İlerleyen yıllarda okul ile ortaya çıkacak belgeler, devletin astronomi alanında geldiği noktayı çok daha iyi gösterecektir.