Arama
Osmanlı’nın vakıf sahibi cömert hanım sultanları
Osmanlı'da üst düzey devlet görevlilerine çok yüksek maaş verilir ve karşılığında oldukça başarılı işler yapmaları beklenirdi. Osmanlı devlet adamları aldıkları yüksek maaşlarının büyük bir kısmını harcamaz, bu paralarla hayır eserleri yaptırırdı. Hatta bu eserlerin yüzyıllarca yaşaması için devamlı gelir getiren mülkleri de kurdukları vakıflara bağışlarlardı. Bu vakıflar sayesinde cami, medrese, imaret, sebil gibi eserlerinin hem bakımı yapılır hem de çalışanların maaşları ödenirdi. Bu şekilde hayır eserleri yaptıranların başında Osmanlı padişahlarının anneleri, eşleri ve kızları da yer alırdı. Bu hanım sultanlar birçok hayır eserlerinin yapılmasına ön ayak olurlardı. İşte sizler için Osmanlı'nın vakıf sahibi cömert hanım sultanları…
Safiye Sultan ayrıca Mısır'daki emlakını Mekke, Medine ve Kudüs'te Kur'an okuyacak 120 hafız ile Mekke'deki sebil, mescid ve kuyulara bakacak hizmetlilere vakfetti. Savaş dönemlerinde ordunun giderlerine harcanmak üzerine kendi malından bağışlarda bulunur, borcundan dolayı zor durumda kalanların borcunu öderdi. Seyahatlerinde geçtiği yerlerde fakirlere sadaka dağıtırdı.
Hatice Turhan Valide Sultan, Sultan İbrahim'in eşi ve IV. Mehmed'in annesiydi. Haremde yetişen Hatice Turhan Sultan, IV. Mehmed'in doğumuyla haseki unvanını aldı. Şehzadenin doğumu Osmanlı sülâlesinin kesilme tehlikesini ortadan kaldırdığı için büyük coşkuyla kutlandı. Sarayda eğitimiyle özel olarak I. Ahmed'in kızı Âtike Sultan görevlendirildi. Oğlu IV. Mehmed'in tahta çıkışıyla vâlide sultan oldu ve bu unvanı ölümüne kadar otuz beş yıl taşıdı.
Sultan IV. Mehmed'in yaşının küçüklüğü nedeniyle valide sultan olarak, Köprülü Mehmed Paşa'nın sadrazam olmasını sağladı. Böylece Osmanlı Devleti'ne damgasını vuran Köprülüler döneminin başlamasını sağladı.
Kaynaklarda devlet işlerinde doğru olanı yapmaya gayreti içerisinde olduğu ve uygun görünmeyen teklifleri güvendiği devlet adamlarının fikirlerini alarak sonuçlandırırdı. Hatice Turhan Sultan, dine bağlılığı, cömertliği, hayırseverliği ve hırslı olmayışı gibi özelliklerinden övgüyle bahsedilir.
Boğazı'nın her iki yakasında Fâtih Sultan Mehmed'in İstanbul'un fethinden sonra inşa ettirdiği iki kalenin güneyinde birer yaptırmıştı. Her birinde birer cami, sıbyan mektebi, hamam ile ev, dükkân ve çarşılar bulunuyordu.
İkincisinde Turhan Sultan da bulunmuştu. İnşasını III. Murad'ın zevcesi ve III. Mehmed'in annesi Safiye Sultan'ın başlattığı Eminönü'ndeki Yenicami, Turhan Sultan tarafından tamamlatıldı. 1598'de başlayıp denize yakınlığı dolayısıyla zor ve masraflı ilerleyen inşaat, III. Mehmed'in 1603'te ölümü ve Safiye Sultan'ın 1605'te Eski Saray'a naklinin ardından yarım kalmıştı. Pencere altına kadar yükselmiş durumdaki bina, elli altı yıllık bir aradan sonra bir cami yaptırmak isteyen Turhan Sultan tarafından mimarbaşı Mustafa Ağa'nın yönlendirmesiyle bitirildi. 30 Ekim 1665 açılan caminin inşasında toplamda 3080 kese akçe sarf edilmişti.
Yenicami Külliyesi cami, hünkâr kasrı, dârülkurrâ, sıbyan mektebi, sebil, çeşme ve türbe ile Mısır Çarşısı'ndan oluşur. Turhan Sultan camiye kitap vakfetme geleneğine uyarak hem Çanakkale Boğazı kıyısında yaptırdığı kaleler içindeki camilere hem de Yenicami'ye kitaplar vakfetti.
Ayrıca 1669 yılında Kandiye Kalesi'nin alınmasının ardından kale içerisindeki binaların tamiri Turhan Sultan adına yapıldı ve Saint Salvador Manastırı onun adına camiye çevrildi. Kardeşi Yusuf Ağa adına Rumelikavağı'nda bir cami, İstefe'de bir han, Resmo'da bir cami ve mektep inşa ettirdi.