Arama
Tanzimat edebiyatının ilk eserleri
İlk eserlerin verildiği bir dönem olan Tanzimat'ta; ilk köy şiirinden, ilk ilk edebi romana; ilk resmi gazeteden, ilk şiir çevirilerine kadar birçok yapıt yer almıştır. Bu dosyamızda hafızalarınızdaki Tanzimat'ın ilk eserlerine dair bilgilerinizi tazelerken, aynı zamanda da TveK üzerinden eserleri satın alabilirsiniz…
İlk köy şiiri: Muallim Naci'nin "Köylü Kızların Şarkısı" adlı şiiridir.
I
Tepeden iniyor bakın
Şu kızın nişanlısı şanlıdır
Yaradan nazardan esirgesin
Koca dağ delikanlıdır
II
Fese bak fese ne güzel de al
Ne de hoş belindeki morlu şal
Demedim ya ben sana bak da al
O kadar da bakma ziyanlıdır
III
Ne kadar da kızardın aman aman
Neden öyle başına çıktı kan
Beri gel bayılma a kız heman
Yüreğin de pek helecanlıdır
IV
Yakışıklıdır seviyor cihan
Onu ben de pek severim inan
Benim olsa bâri şu kahraman
Olamaz ne çare nişanlıdır
V
Ne darıldın Ahmed'in oynaşı
Darılır mı âdeme kardaşı
Sana benziyor şu dağın başı
Ne zaman bakılsa dumanlıdır
VI
Somurtup oturma darıl da git
Bizi ihtiyara şikayet et
Beni istemekte olan yiğit
Daha şanlıdır daha anlıdır.
İlk pastoral şiir: Abdülhak Hamit'in "Sahra" adlı şiiridir.
Sahra
Bir zamanlar karargâhım idi
Bedeviler gibi beyâbanlar;
Buna mucib de iştibâhım idi;
Nasıl imrar-ı vakt eder anlar.
Belde halkında görmedin hayfa
Gördüğün ünsü ehl-i vahşette!
Bedevîler sukûn u rahatte;
Sürdüğü daima ganemle sefâ.
Beledî muttasıl esir-i cefâ;
İntiâş aleminde zulmetde!
Biri endişeden aman bulmaz;
Biri endişeye zaman bulmaz
Kafiyesiz şiirin ilk yazarı: Abdülhak Hamit'in "Validem" adlı şiiridir.
Validem
Validem ümmiyeydi, ümmiyenin
Var idi ezberinde birçok ilim. (...)
Son zamanlar alil olan gözünün
Gördüğü bir hayal idi ancak
Ameliyyatı istemez, sevmez,
Der idi daima; "Ne görmek için? "
"Bizi görmek için" deyince güler,
"Sizi duymaktayım, bu kafidir.
Sağ olun, siz görün bu dünyayı,
Ben de görmüş gibi olur, gülerim."
"Gülerim" der de, etseniz dikkat,
Görünürdü için için giryan.
Yaşamaktan da bezmiş olmalı ki,
Sinnini sorsalar, cevaben o:
"Belki üç yüz yaşındayım" derdi.
Ölçek: Feilatün mefailün feilün (fa'lün)
1913
Aruz ölçüsüyle yazılan ilk tiyatro eseri: Abdülhak Hamit Tarhan'ın "Eşber" adlı eseridir.
Eşber, Hindistan'da Keşmir hükümdarıdır. Büyük İskender, Hindistan'ı zaptı esnasında, Eşber kendi askerinin azlığına bakmadan karşı koymak ister. Kız kardeşi ve hükümdarlıkta ortağı olan Sumru, İskender'i sevdiği için, kardeşini bu fikirden caydırmağa çalışır. Eserin yüksek kahramanlık fikirlerinden ve vatanına hıyanet etmiş görünen kız kardeşini öldürmesi gibi olay örgüsü nedeniyle bu eserle Fransız şairi Coneille'in Horace piyesi arasında benzerlik noktaları vardır.
Hece ölçüsüyle yazılan ilk tiyatro eseri: Abdülhak Hamit Tarhan'ın "Nesteren" adlı eseridir.
İlk yerli tiyatro eseri: Şinasi'nin "Şair Evlenmesi" adlı yapıtıdır.
İbrahim Şinasi (1826-1871) ilk Türk gazetecisi olduğu kadar, Tanzimat dönemi Türk edebiyatının da önemli şair ve yazarlarındandır. Şinasi, şiir ve düz yazı alanında Batı edebiyatı yolunda eserler veren ilk sanatçıdır. Bu yönden, O, Batı uygarlığı etkisinde gelişen Türk edebiyatının kurucusu sayılır. Batılı yazar Mr. Gibb, onun için şöyle der: Şinasi ulemalar elinde bir oyuncak gibi olan edebiyatı, ulusun töresi ve davranış eğitimini bir araç durumuna getirdi. Bunu Batı'dan aldığı örnekle, yapmacığın yerine doğallığı koymak ve söylemek yolunu, söylenecek olanın buyruğunu vermekle yaptı. Toplumsal yapıya ve ortaoyununa bağlılığı açıkça görülen oyun, canlı, yalın bir dille bize devrini verir.
TveK'dan satın almak için tıklayın…