Arama
Barbaros Hayreddin Paşa’nın vasiyeti neydi?
Osmanlı donanmasında "deniz" denilince akla gelen ilk isimdi Barbaros Hayreddin Paşa. Gerçekleştirdiği fetihlerle Osmanlı'nın Akdeniz'deki hakimiyetini sağladı, "kaptan-ı derya" rütbesine yükselerek hizmetlerini sürdürdü. İspanya'da baskı ve zulüm altındaki Müslümanların Cezayir'e yerleşmelerini sağlayarak, bu beldenin zenginleşmesini ve "Türklerin Hindistan'ı" olarak şöhret kazanmasını sağladı. Peki, Barbaros Hayreddin Paşa'nın vasiyeti neydi? Barbaros Hayreddin Paşa'nın hayatını derledik.
Barbaros, düşmanlarından önce davranarak Preveze Körfezi'ne girdi. Doria'nın idaresindeki donanma sayıca kendisinden üstün ve daha büyük gemilere sahip olduğu için Haçlılara açık denizde karşılaşmak aleyhindeydi. Körfezin içinde büyü gemilerin geçemeyeceği bir sığlığın ardına gizlenerek düşmanın açık vermemesini bekledi. Düşmanları, karaya asker çıkararak Preveze'yi kuşattıkları takdirde iki ateş arasında kalabilirdi, ancak Doria böyle bir hamle yapmadı. Osmanlı donanmasını oradan çıkaramayacağını anlayan Andre Doria,26,27 Eylül gecesi Preveze açıklarından ayrılarak, daha güvenli bir yere doğru hareket etti.
27 Eylül sabahı Barbaros onları takibe başladı. Haçlı donanmasının kadırga ve kalyonlardan oluşan bir karma filo olduğu için yol alırken problemlerle karşılaştılar. 28 Eylül'de Osmanlı donanması onları yakaladı. Deniz çarşaf gibiydi. Koskoca kalyonlar hareketsiz kaldılar. Barbaros ise, Akdeniz'de rüzgârın her zaman uygun olmamasından dolayı rüzgârla hareket eden kalyonlar yerine kürekle çalışan kadırgaları tercih ettiği için sıkıntıda değildi.
Venedik'in en büyük denizcilerinden Alessandro Condalmiero'nun idaresindeki devasa kalyon Haçlı donanmasından ayrı düşerek Türklerin karşısında kalakaldı. Bu geminin yanında cüce kalan Türk kadırgaları ona saldırırken, Doria'dan yardım gelmedi. Akşam doğru rüzgâr da Haçlı donanmasının lehine esmeye başladı, ancak komutanların yalvarmalarına rağmen Doria, Türklerin üzerine hareket etmedi. Osmanlı gemileri bir taraftan Venedik kalyonuna saldırırken, diğer taraftan da Haçlı donanmasından ayrı düşmüş gemileri avlıyordu.
Andre Doria, Türk donanmasının üzerine gideceğine rotasını açık denize çevirdi. Ancak Barbaros hafif kasırgaları için elverişli kıyıları bırakarak, kendi aleyhine olacak bir ortamda Haçlılarla savaşacak kadar basit bir denizci değildi.
29 Eylül günü sabah olduğunda ise Doria donanmasını toplayıp kaçtı. Kaçarken kimse görmesin diye Amirallik fenerini bile söndürmüştü. Osmanlı donanması çok az bir kayıpla Preveze Savaşı'nı kazandı.
Preveze Deniz Savaşı, ülkemizdeki Tük denizcilik tarihinin en önemli zaferlerinden birisi olarak kutlanırken, bazı batılı yazarlar 5-6 Venedik gemisinin batırıldığını, bu yüzden fazla önemsenmemesi gerektiğini belirtir. Ancak Hammer dahi, Preveze'daki Haçlı donanmasının kaybını 128 gemi olarak verir.
Preveze Savaşı, daha sonra 1571'de Türk donanmasının yok edildiğini İnebahtı Savaşı gibi büyük bir deniz muhaberesi değildir. Ancak bu savaştan sonra çeyrek asır boyunca, Türkler Akdeniz'de üstünlüğünü elde tuttu.
1543'teki Nice seferinden sonra Barbaros Hayreddin, bir daha sefere çıkmadı. Tersanelere çeki düzen vermekle uğraştı. Hastalıktan kısa bir süre sonra 5 Temmuz 1546'da vefat etti. Ölümüne ''Mate Reisü'l-Bahr (Denizin Reisi öldü)'' sözü ile tarih düşüldü. Osmanlı donanmasının hareket ettiği yer olan bu limana gömülmeye kendisi vasiyet etti. Böylece öldüğünde bile çok sevdiği denizden ve gemilerden uzak kalmayacaktı. İstanbul'dan ayrılacak olan donanma Beşiktaş'taki Hayreddin iskelesine demir atar, sonra denize açılırdı.
Çağdaş kaynaklara göre Barbaros iri yapılı, kumral tenli idi. Saçı, sakalı, kaşları ve kirpikleri çok gürdü. Ömrü denizlerde geçtiğinden Rumca, Arapça, İspanyolca, İtalyanca ve Fransızca gibi Akdeniz dillerini iyi bilirdi. Ayrıca mûsikiyi de seviyordu. Cezayir'de yaptırdığı caminin kitâbesinde unvanı "es-Sultânü'l-mücâhid mevlânâ Hayreddin ibn el-emîr eş-şehîr el-mücâhid Ebî Yûsuf Ya'kub et-Türkî" şeklinde gösterilmiştir.
Daha sonraki devirlerde, Ege'ye açılacak donanmanın Beşiktaş'taki Hayreddin İskelesi'nde demirlemesi gelenek oldu. Barbaros'un evlâtlığı Hasan da Cezayir beylerbeyliği yaptı. Barbaros Hayreddin Paşa, sağlığında Seyyid Murâdî'ye hâtıralarını yazdırmıştı. Gazavât-ı Hayreddin Paşa adını taşıyan hâtırat, biri mensur diğeri manzum olmak üzere iki şekilde kaleme alındı. Mensur olan Fransızca'ya, İtalyanca'ya ve kısmen Arapça'ya çevrildi ve sadeleştirilerek yayımlandı. Manzum hâtırat ise, "Gazavât-ı Hayreddin Paşa" adıyla Necip Âsım tarafından tanıtıldı.
Kaynak : Sorularla Osmanlı İmparatorluğu / Erhan Afyoncu