Arama
Çanakkale Boğazı’nı geçilmez yapan Osmanlı’nın talim gemileri
Osmanlı Devleti'nde mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve alışkanlıklar; küçük yaştaki çocukların ustanın yanına verilerek yetiştirilmesiyle öğretilirdi. Osmanlı'da yelken yerine makine kullanılmaya başlandığı zaman, el işçiliği terk edildi. Gelişmelere ayak uydurmak ve Bahriye Nezaretine bağlı olan zanaatkâr sayısını artırmak için Makineci ve Gemici Çırak Okulları açıldı. Bu okullarda mümkün olduğu kadar iyi derecede ve uzun süreli bir mesleki eğitim verildi. Çekirdekten uzman yetiştirilmesini sağlayan makineci ve gemici çırak okulları, modern gemilerin kullanılmasında önemli bir iş gücü sağladı.
Yedi aylık kurs eğitimi sonundaki sınavlarda başarılı olan çıraklar, donanmada uygun yerlerde göreve başladı. Osmanlı Donanmasında başlayan yenilik hareketinin temelinde şüphesiz modern askeri teknik eğitimin bulunmaktaydı. Bu çerçevede açılan ve çekirdekten uzman yetiştirilmesini sağlayan makineci ve gemici çırak okulları, modern gemilerin kullanılmasında önemli bir iş gücü sağladı. Böylelikle, endüstri devrimi sonucunda Avrupa'da kurulan bu teknik eğitim okullarının Türkiye'de de açılmasıyla, çağdaş meslek okullarının da temelleri de atılmış oldu.
Çırak okullarında verilen eğitim, öğrencilerin teorik mesleki bilgilerini, pratik tarzda ilerletmeleri, seyir aletlerini kullanmaları ve denizcilikte iyi bir şekilde yetişmelerini sağlayacaktı. Bu amaçla öğrencilerin talim gemilerinde eğitim almalarına karar verildi. Gemici çıraklarının birinci sınıfları için İclaliye, ikinci ve üçüncü sınıfları için Muin-i Zafer ve makineci çırakları için Tir-i Müjgan, talim gemileri olarak kullanıldı. Her üç gemide 13-17 yaş arasında güçlü, terbiyeli, gemiciliğe hevesli ve kabiliyetli gençlere talim yaptırılarak eğitimleri pekiştirildi.
Tir-i Müjgan batığı...
Makineci ve gemici çırağı olacak öğrenciler, 1917 yılında Haliç'te, Tir-i Müjgan, Muin-i Zafer ve İclaliye seyyar okul gemilerinde talim dersleri gördüler. Çıraklara talim gemilerinde birer elbise dolabı verilerek eşyalarının düzenli olmasına dikkat edilirdi. Gemilerde yeni göreve başlayan makineci ve gemici çırakları seyyar okul gemilerinde; Birinci takım (askeri hizmette); Birinci vardiya (gemi hizmetinde); Birinci sınıf (fabrika hizmetinde) olmak üzere üçe ayrılmışlardı.
Aynı şekilde ikinci sene çırakları ikinci takımı, ikinci vardiyayı ve ikinci sınıfı; üçüncü sene çırakları da üçüncü takımı, üçüncü vardiyayı ve üçüncü sınıfı teşkil ederdi.
Her takım, 10-12 kişilik bölümlere ayrılmıştı. Her bölüm küçük rütbeli bir subayın idaresi altındaydı. Çıraklara bir 'çırak künye numarası' ve bir de 'gemi numarası' verilir, künyeler ikinci dairenin birinci şubesi tarafından kayıt ve tescil olunurdu. Bu konuda yapılan değişikliklerin şubeye bildirilmesi zorunluydu. Seyyar okul gemisindeki eğitim sırasında çırakların fikren ve bedenen hayatı boyunca meydana gelebilecek olayları yaşayarak öğrenmeleri amaçlanmıştı. Eğitim boyunca aşağıdaki konulara dikkat edilirdi: