Arama
Denizlerde kudretli bir sancak: Osmanlı Donanması
Osmanlı İmparatorluğu'nun deniz gücü, tarih sahnesinde önemli bir rol oynamıştır. Osmanlı Donanması, geniş coğrafi alanlara yayılan imparatorluğun stratejik gücünü temsil etmiştir. 1299'da kurulan Osmanlı İmparatorluğu, denizciliği başlangıçta pek önemsemedi, ancak 15. yüzyıla gelindiğinde hem Akdeniz'de hem de Karadeniz'de önemli bir güç olarak var olmuştu. Piri Reis'in haritaları ve Barbaros Hayreddin Paşa gibi denizcilik dehası komutanlar, donanmanın gelişmesine önemli katkılarda sağladı.
↬ 1513 yılında çizdiği dünya haritasını padişah I. Süleyman'a sunan Piri Reis, neredeyse bugünkü dünya haritasına yakın bir çizim gerçekleştirmişti. Bu durum, Osmanlı Devleti'nin denizlerde kurmak istediği hakimiyet anlayışının temsili niteliğindeydi.
↬ II. Mehmed'in ölümünden sonra II. Bayezid döneminde de donanmaya takviyeler yapılmış ve geliştirilmişti ancak Osmanlı donanmasının zirve yılları I. Süleyman döneminde olacaktı. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı Donanması 16. yüzyılda önemli bir genişleme ve modernleşme yaşadı.
↬ Barbaros Hayreddin Paşa gibi yetenekli bir deniz komutanı Osmanlı donanmasında Kaptan-ı Derya makamına getirildi. Barbaros Hayreddin komutanlığında birçok başarılı sefere çıkılmış ve Osmanlı'nın Akdeniz'deki hakimiyetini güvence altına almıştı.
↬ Preveze Deniz Savaşı Akdeniz'de hakimiyet sağlamak amacıyla Osmanlı ve Haçlı donanmaları arasında gerçekleştirildi. Haçlıların komutanı Andrea Doria ile Osmanlı donanması komutanı Barbaros Hayreddin Akdeniz'de karşı karşıya gelmiş ve savaş Osmanlının mutlak zaferiyle sonuçlanmıştı. Osmanlı donanması bu zafer sırasında tek bir gemisini dahi kaybetmemişti.
↬ Akdeniz ve Karadeniz'de mutlak hakimiyet sağlanmış ve bu sular üzerindeki ticaret yollarının kontrolü de Osmanlı İmparatorluğu'na geçmişti. Sırada Ege'de hakimiyet kurmaya gelmişti. Malta, Girit, Rodos ve diğer pek çok adaya seferler düzenlenmiş ve uzun süreli mücadeleye girişilmişti.
↬ Uluç Ali Paşa'nın ölümüne kadar olan sürede Osmanlı donanması büyük bir güç olarak denizlerde hakimiyet kurmuş ve Osmanlı'nın kudretli sancağını dalgalandırmıştı. Uluç Ali Paşa öldükten sonra Osmanlı donanması zayıflamaya başladı. Osmanlı donanması, daha önceki başarılarına rağmen 17. ve 18. yüzyıllarda iç çekişmeler, mali zorluklar nedeniyle Avrupalı denizci ülke güçleriyle rekabet edemeyecek duruma geldi.
↬ Denizde alınan ağır yenilgiler, özellikle de 1571'de Haçlı koalisyonuna karşı verilen İnebahtı Muharebesi'ndeki yenilgi, Osmanlı'nın Akdeniz'deki deniz üstünlüğünün azaldığının sinyalini verdi. İnebahtı'da Osmanlı donanmasının yakılması, deniz kuvvetlerine ciddi zarar verdi ancak sonraki süreçte donanma toparlanma emareleri göstermesine rağmen uluslararası alanda önemli bir prestij kaybı yaşadı.
↬ 1770 yılında, padişah III. Mustafa döneminde, Çeşme'de Osmanlı donanması Ruslar tarafından tarihte ikinci kez yakıldı. Bu durum devlete hem maddi hem de manevi olarak büyük kayıplar yaşattı.
SURİYE'NİN KALBİNDE BİR MOSSAD AJANI: ELİ COHEN'İN CASUSLUK HİKAYESİ
↬ Osmanlı donanmasının üçüncü kez yakılışı 1827 yılında, II. Mahmud döneminde, "Navarin Olayı" ile oldu. Bu durum, Osmanlı Devleti'nin deniz gücünü zayıflatarak, tekrar donanma oluşturma çabalarını engelledi. Dördüncü ve son olarak, 1854 yılında Sultan Abdülmecid döneminde, Ruslar tarafından Sinop'da Osmanlı donanması yakıldı. Osmanlı donanması tarihte 4 defa yakılmış oldu.
↬ Donanmanın yakılması devleti daha da güçsüz bıraktı. Bu nedenle, Osmanlı Devleti farklı alanlardan gelen baskılara maruz kaldı ve çeşitli Avrupa ülkelerine imtiyazlar tanımak zorunda kaldı. Osmanlı Devleti, çeşitli ıslahatlar yapsa da donanma bir daha eski gücüne ulaşamadı.
Editör: Halil İbrahim Kutlu