Arama
Dünyada ilk robotu yapan Müslüman: El Cezeri
Sibernetik alanının en büyük dâhisi olarak kabul edilen, fizikçi, robot ve matriks ustası El Cezerî, yaptığı çalışmalarla Sanayi Devrimi'ne zemin hazırladı; zamanın harikası lakaplı âlim, halen kullanılmakta olan ve aşılmamış onlarca buluşa imza attı. Anadolu'nun büyük mucitleri arasında yer alan El Cezeri'nin tasarladığı eserler günümüzde, "Cezeri'nin Olağanüstü Makineleri" isimli sergide, 800 yıl aradan sonra bir araya getirildi.
Serginin bu bölümünde Osmanlı mekaniği, geç ortaçağ ve Rönesans mekaniği ile sanayi mekaniği ele alındı. Cezeri'den sonra insanlığı Endüstri Devrimi'ne götürebilecek mekanikle sergi içerisinde tanışma, Da Vinci, Galileo, James Watt, Takiyüddin'in eserlerinin rekonstrüksiyonlarını yakından görebilme fırsatı da misafirlere sunuldu.
El- Cezeri, hidrolik güçle çalışıp bir dönme hareketini bir öteleme hareketine çeviren krankbiyel ve pistonsistemleri de daha sonra içten yanmalı motorlarla işler hâle getirildi. Bu gelişme ise pistonlu pompaların ve buhar makinelerinin temelini atıp Sanayi Devrimi'nin yolunu açtı.
Sergiyi ziyaret edenler, yaratıcı ve özgün fikir üretme kabiliyetlerini geliştirebilip, insanın gelişimine katkıda bulunacak evrensel çabaya ortak olabilirler. Bunun yanı sıra tarih bilinci oluşturma yolunda ilk adımını atabilirler.
Cezerî'nin makinelerinden sadece biri, su çarkı ile işleyen tulumba modern mühendisliğin gelişmesine doğrudan doğruya katkıda bulundu. Bu makine, çift etki ilkesinin uygulanması, dönme hareketinin ileri-geri harekete çevrilmesi, emme borusunun bilinen ilk kullanılışı olmasından dolayı çok önemlidir. Dolayısıyla buhar makinesinin ve emme basma tulumbanın ilk örneği sayılabilir.
Söz konusu makinede akan suyun çevirdiği çark düşey düzlemde bir dişliyi, bu dişli de yatay düzlemdeki diğer bir dişliyi döndürmektedir. Yatay dişlinin çevresine yakın bir yerde düşey bir pim bulunmaktadır. Bu pime ortası yarık ve diğer ucu yine bir pimle sabitleştirilmiş bir çubuk geçirilmiş ve bu çubuğa da tulumbaların piston kolları bağlanmıştır. Yatay dişli dönünce yarık çubuk açısal bir hareket yapmakta, piston kolları da ileri geri gidip gelerek tulumbaları çalıştırmaktadır.