Arama
Dünyada ilklere imza atan sanayi tesisi; Tophane-i Amire
Dünyanın ilk seri atışlı sahra topu Tophane-i Amire'de döküldü. Osmanlı'nın en önemli sanayi tesislerinden biri olan Tophane-i Amire'de asırlar boyunca silah imal edildi. Tesiste "Allah Allah" dendikten sonra ocağa ilk ateş verilir, sadrazam, şeyhülislam gibi devlet büyüklerinin eşliğinde toplar dökülürdü. Peki, Tophane-i Amire'de silahlar nasıl üretiliyordu?
📌Ocakçılar keçe elbiseler giyip yine keçeden sadece gözlerini açıktan bırakan külahlar takarlardı. Top döküleceği zaman sadrazam, şeyhülislam, kazasker gibi devlet büyükleri çağrılır, daha sonra dökümhanenin kapısı kapatılır, dökümcübaşı "Sultanım, din-i mübin aşkına zekât ve sadakanızdan altın, kuruş, ne olursa şu tunç denize bırakın" derdi. Bu arada ocak etrafında kırk elli kadar kurban edilirdi. Dökülen toplar bir hafta kalıbın içinde soğumaya bırakılır, daha sonra ustalar son işlemleri yapıp topa şeklini verirlerdi.
📌Tophane-i Amire, yangın ve patlama gibi sebeplerle tarih içinde birçok kez yıkılıp yeniden inşa edildi. En kapsamlı değişiklik ve eklemeler III. Selim döneminde yapıldı. Bu dönemde fırınlar geliştirildi ve hareketli modellere önem verilmeye başlandı.
📌Top döküm binalarına Evliya Çelebi Seyahatnamesine göre, Galata Kulesi'ni kuşatan surların kuzeye Tophane kapısından ulaşılıyordu. Tophane-i Âmire 1743 yılında tamamen yıkıldı ve günümüzdeki haliyle tekrar yapıldı. Binanın dıştan bütün bağlantı taşları top namlusu şeklinde yapıldı.
📌Günde iki kez talim, üç kez manevra zorunluluğu getirilince talim yeri ihtiyacı doğdu. Meydan, bronz toplarla ağaçlar kaldırılarak talimgâha dönüştürüldü. Ayrıca topçu ve top arabaları için topçu kışlalarıyla beraber Top Arabacıları Kışlası inşa edildi.
📌III. Selim döneminde yapılan Topçu Kışlası, Top Arabacıları Kışlası, dökümhanenin bir kısmı ve Arabacılar Kışlası Camii 1823 yılındaki Firuzağa yangınında yanınca II. Mahmud, Tophane-i Amire'de kapsamlı bir onarıma gidildi. Bu onarımda, yanan caminin yerine Nusretiye Camii yapıldı. Ayrıca kagir bir vapur malikanesi ile malzeme fabrikası eklendi.
📌Daha sonraki yıllarda Tophane-i Amire bünyesinde başka yapılar da inşa edildi. Son dönemlerinde Tophane-i Amire'de bulunan yapılar şu şekildedir: Top dökümhanesi, vapur makinehanesi, marangozhane, demirhane, çarkhane, saraç atölyesi, nakkaş atölyesi, alethane, terzihane, avadanlıkhane, mastarhane, kılıçhane, tüfenkhane, sandık ve model atölyeleri.