Arama
Dünyada ilklere imza atan sanayi tesisi; Tophane-i Amire
Dünyanın ilk seri atışlı sahra topu Tophane-i Amire'de döküldü. Osmanlı'nın en önemli sanayi tesislerinden biri olan Tophane-i Amire'de asırlar boyunca silah imal edildi. Tesiste "Allah Allah" dendikten sonra ocağa ilk ateş verilir, sadrazam, şeyhülislam gibi devlet büyüklerinin eşliğinde toplar dökülürdü. Peki, Tophane-i Amire'de silahlar nasıl üretiliyordu?
📌Top döküm binalarına Evliya Çelebi Seyahatnamesine göre, Galata Kulesi'ni kuşatan surların kuzeye Tophane kapısından ulaşılıyordu. Tophane-i Âmire 1743 yılında tamamen yıkıldı ve günümüzdeki haliyle tekrar yapıldı. Binanın dıştan bütün bağlantı taşları top namlusu şeklinde yapıldı.
📌Günde iki kez talim, üç kez manevra zorunluluğu getirilince talim yeri ihtiyacı doğdu. Meydan, bronz toplarla ağaçlar kaldırılarak talimgâha dönüştürüldü. Ayrıca topçu ve top arabaları için topçu kışlalarıyla beraber Top Arabacıları Kışlası inşa edildi.
📌III. Selim döneminde yapılan Topçu Kışlası, Top Arabacıları Kışlası, dökümhanenin bir kısmı ve Arabacılar Kışlası Camii 1823 yılındaki Firuzağa yangınında yanınca II. Mahmud, Tophane-i Amire'de kapsamlı bir onarıma gidildi. Bu onarımda, yanan caminin yerine Nusretiye Camii yapıldı. Ayrıca kagir bir vapur malikanesi ile malzeme fabrikası eklendi.
📌Daha sonraki yıllarda Tophane-i Amire bünyesinde başka yapılar da inşa edildi. Son dönemlerinde Tophane-i Amire'de bulunan yapılar şu şekildedir: Top dökümhanesi, vapur makinehanesi, marangozhane, demirhane, çarkhane, saraç atölyesi, nakkaş atölyesi, alethane, terzihane, avadanlıkhane, mastarhane, kılıçhane, tüfenkhane, sandık ve model atölyeleri.
📌Zeytinburnu Demir Fabrikası'nın 1846 yılında faaliyete geçmesiyle top ve diğer silahlar burada dökülmeye başlandı. 1850 yılında fabrikanın tam kapasiteyle çalışmaya başlaması sonucunda Tophane-i Âmire'deki top dökümü yavaş yavaş kaldırıldı.
📌Bu tarihlerden sonra Zeytinburnu Fabrikası'nda dökülen toplar yine burada dövülüp tavlandıktan sonra, kaba haliyle soğuk işlerinin yapılması için Tophâne-i Âmire'ye gönderilirdi. Burada tornadan geçirilen toplar, perdahlanmak ve diğer işlemleri yapılmak üzere ilgili bölümlere gönderilirdi. Tophâne'de büyük bir çarkhâne, namlu delme ve yiv açma, nişangâh ve kama şubeleriyle namlu tavlama ve sulama tesisatları bulunmaktaydı.