Arama
Hilali dünyaya armağan eden kurumun öncüleri
İnsanlar arasında ayrım yapmaksızın ihtiyaç halinde herkese yardımda bulunan Kızılay, ilk olarak 1868'de kuruldu. 1877 yılında II. Abdülhamit'in himayesiyle Hilal-i Ahmer adını aldı. Cemiyeti kuran bir grup idealist doktor sayesinde 150 yıllık bu iyilik hareketi insanlara umut olmaya devam ediyor.
Kırımlı Aziz İdris Bey kimdir?
Kırımlı Aziz İdris Bey, 1840'da İstanbul'da doğdu. Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'den 1865 tarihinde Kolağası rütbesi ile mezun olup aynı okulda Emraz-ı Dâhiliye Muavini olarak çalışmaya başladı. Bir süre sonra da yeni açılan Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye müdürlüğüne atandı.
Osmanlı'da modern tıp fakültelerinin 1827'de açılmasına rağmen dönemin gençlerinin tıp eğitimine ilgi duymamasından dolayı, doktor sayısı ülke ihtiyaçlarını karşılamıyordu. Aziz Bey'e göre Türk çocuklarının tıbbiyeye ilgi duymamasının sebebi fakültedeki öğretim dilinin Fransızca olmasıydı. Kırımlı Aziz Bey tıp fakültesindeki öğretim dilinin Türkçeleştirilmesi için büyük çaba sarf etti. Bu amaçla Fransızca ders kitaplarının Türkçe tercümelerini yaptı, çevirdiği eserler arasında Lügat-ı Tıbbiye adlı Tıp Sözlüğü de bulunur. Kimya-yı Tıbbi adlı kitabında kimya sembollerini Latince yerine Osmanlı harfleriyle gösterdi. 1866 yılında tıp fakültelerinde öğretim dili Türkçe oldu fakat Fransızcanın hâkimiyeti daha uzun süre devam etti.
Aziz Bey'in en büyük hizmeti ise Kızılay'ın kuruluşunda olmasıydı. Arkadaşları ile birlikte Hilal-i Ahmer'in tesisi sırasında Dr. Abdullah Bey'in yanında yer alıp zorlukları aşmasında yardımcı oldu. Kırımlı Aziz Bey'in girişimleri neticesinde 12 Ağustos 1876 İstanbul toplantısında Türklerin kızıl haç karşılığı olarak beyaz üzerine kırmızı hilali sembol olarak kullanmaları ilke olarak benimsendi.
Kırımlı Aziz Bey 1878 yılında henüz 38 yaşında iken vefat etti.
Serdar-ı Ekrem Ömer Paşa kimdir?
Macar-Hırvat asıllı Hırvatistan Plaski doğumlu olan Serdar-ı Ekrem Ömer Paşa'nın asıl adı Michel Lattas'dır. 1827'de Avusturya'da Harp Okulu öğrencisiyken Osmanlı Devleti'ne sığınıp Ömer Lütfi ismini aldı. Batı dillerinde tercüme yapabilecek elemanlara duyulan ihtiyaç sebebiyle seraskerlik mütercimliğine tayin edildi.
Osmanlı ordusunda yüzbaşı olarak göreve başlayan ve göstermiş olduğu başarılar neticesinde miralaylığa kadar yükselen Ömer Paşa, 1841'de Lübnan'da Dürzi- Maruni kabileleri arasındaki çatışmaları bastırmak üzere görevlendirildi.
Eflak ve Boğdan'daki ayaklanmaların bastırılmasında göstermiş olduğu başarısından dolayı 1848'de Generalliğe yükseldi. 1849'de vezir rütbesiyle Müşir (Mareşal) oldu.
Edirne'yi ele geçirmek isteyen Rus ordularını yenerek geri çekilmesini sağladıktan sonra, Tuna üzerinden Kalafat'a geçti(1854). Burada Rus birliklerini yenerek bölgede kontrolü ele geçirdi. Bu zaferden sonra Sultan II. Abdülhamit Ömer Paşa'yı Serdar-ı Ekremliğe (Başkomutan) yükseltti.
Daha sonra Girit ayaklanmalarını da bastıran Ömer Paşa, 1869'da "Hassa Mareşalliğe" terfi etti. 1871'de vefat eden Ömer Paşa, Hilal-i Ahmer'in kurulması aşamasında Abdullah Beye büyük destek verdi. Cemiyetin ilk kuruluşu onun destek ve himayesinde gerçekleşti.
Cemiyetin kuruluşunu izleyen süre içinde pek aktif olamadı. Bunun nedeni olarak; cemiyetin amacının yeterince anlaşılamamış olması, Osmanlı yönetiminde Batılılaşma hamlelerinin tam sindirilememiş olması, amblemin haç şeklinde olması gösterilir. Aynı zamanda bu kuruluş sivillerin askerlik alanına karışması olarak da yorumlandı ve hükumet sunulan nizamnamesi onaylanmadı.
Kuruculardan Dr. Abdullah Beyin kişisel gayretleriyle kısa bir süre çalışmalar yürüten ve onun ölümünden sonra pek ilgilenilmeyen cemiyet, 1874 yılında dağılmak zorunda kaldı.
Aradan geçen iki yıl sonra Osmanlı-Rus Savaşı'yla Hilal-i Ahmer Cemiyet'i yeniden hayata geçti. Bu savaşta Rus ordularının ilerleyişi karşısında Osmanlı'nın büyük kayıplar vermesi cemiyetin tekrar hayata geçmesinde büyük etken oldu.
11 Haziran 1868 tarihinde "Osmanlı Yaralı ve Hasta Askerlere Yardım Cemiyeti" adıyla kurulan ve Dünyanın ilk Kızılay'ı olan cemiyet, 14 Nisan 1877 tarihinde idare heyetini seçen cemiyetin adı padişah buyruğu ile aynı yıl Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti oldu. Dönemin padişahı II. Abdülhamit cemiyeti himâyesine aldı. İlk toplantı Beşiktaş Sarayı Paşa dairesinde yapıldı.