Arama
İbnü’l-Baytar kimdir?🌿
Babası veteriner olduğu için "İbnü'l-Baytar" lakabı ile anılan Ebu Muhammed, devrinin en büyük botanik alimlerindendi. İbnü'l-Baytar, yaşadığı dönemde bilgi, görgü ve tecrübesini arttırmak, yazacağı eserlere malzeme toplamak için üç kıtayı gezen ender müelliflerdendi. İslam'ın altın çağında, en iyi botanikçilerden biri olan İbnü'l Baytar hakkında merak edilenleri derledik.
Kendisinden önce yaşamış, Dioskorides, Galen (Calinus), Hippokrat, İbn-i Sînâ, Gâfikî gibi bilginler tarafından yazılan eserleri inceleyip yazılar yazan İbn-i Baytâr, tedkik ettiği hususlarda o konu ile alâkalı nakillerin doğruluğu ve güvenilirliğini iyice araştırdı. Böylece botanik ilminin gelişmesine tesiri oldu.
"İnsanlara faydalı olacak bilgiler yanında gece ve gündüz devamlı olarak, kullanılan gıdalar ve basit ilâçlar hakkında doğru ve tam bilgi verdim."
İbnü'l-Baytar tarlada yetişen bitkilere zarar veren otları tespit etti. Eserlerinde bin dört yüz kadar bitkiyi tek tek inceledi. Bunlardan hangi ilâçlar yapılabileceğini belirledi. Bu ilaçların kimyapıları ve hastalıkları önlemedeki etkilerini derecelerini en ince ayrıntısına kadar yazdı.
İbnü'l-Baytâr, Dioskorides, Calinus ve Hipokrat gibi antik tıpçıların yanında İbni Sina ve Gafiki gibi İslam alimlerinin eserlerinden okumlar yapmış ve bazılarına şerh yazmıştı.
Bir ilacı farklı bir ilaçla kıyaslama yoluna giderek ve ilaçların kimyasal özelliklerini inceleyerek tetkik eden İbnü'l-Baytâr, deneylerde doğrulamadığı doğrulanmış bilgilerden ayrı bir tasnife tabi tutarak kendisinden sonraki botanik ve tıp ilmine büyük katkı sağladı.
Hala varlığını sürdüren en büyük ilaç kullanım ansiklopedisi "Bitkisel İlaç ve Gıdalar Sözlüğü" Müslüman alim İbnü'l Baytâr tarafından 13. yüzyılda yazıldı. İsveçli bilim insanı Carl Linnaeus kendi sitemini kurmadan yüzyıllar önce, İbnü'l Baytâr'ın bitkileri sınıflandırdığı bir sistemi vardı.
el-Müfredât (el-Câmiʿ li-müfredâti'l-edviye ve'l-aġẕiye)
Basit ilaçlar konusundaki Arapça kitapların en önemlisi ve en güvenilir olanıdır. Müellifin hayatının sonlarına doğru yazdığı bu alfabetik eserde 2353 madde yer alır.
Tefsîru Kitâbi Diyâsḳūridûs (Dîsḳūridis)
Arapça literatürde Kitâbü'l-Ḥaşâʾiş ve Kitâbü Ḫams maḳālât adlarıyla bilinen Dioskorides'in beş bölümlü Materia Medica'sına yapılmış bir tefsirdir.
el-İbâne ve'l-iʿlâm bimâ fi'l-Minhâc mine'l-ḫalel ve'l-evhâm
Basit ilaçlar katalogu olup Ebû Ali İbn Cezle'nin aynı konudaki Minhâcü'l-beyân fîmâ yestaʿmilühü'l-insân adlı kitabını eleştirmek amacıyla yazılmıştır.
el-Muġnî fi'l-edviyeti'l-müfrede
Baş, göz, kulak, ağız, göğüs, mide, bağırsak, üreme organları, hamilelik ve eklem hastalıkları ile yara, tümör ve zehirlenmeler için kullanılan ilaçları ve tıbbın âciz kaldığı durumlarda halkın başvurduğu kocakarı ilaçlarını içeren yirmi bölümden ibaret bir basit ilaçlar kataloğudur.