İnsanlık tarihinin asırlık acısı: Hocalı Katliamı

İnsanlara zulüm yaparak milli ve dini kimliğine göre öldürmek, başka bir devletin toprağını ele geçirmek için yapılan Hocalı Soykırımı, insanlık tarihinin en acımasız cinayetlerinden biridir. Hocalı katliamı, Azerbaycan ve Türkiye'nin ortak yarasıdır. 1992 senesi Şubat ayında Azeri Türklerinin tarihinin büyük facialardan birisini yaşandı. Çatışma sırasında Hocalı'da yüzlerce kişi hayatını vahşice kaybetti. Karabağ savaşı başladığı sırada en önemli tepelerden biri Hocalıydı. Buranın stratejik konumuyla Ermeni askerlerin hedefi haline geldi ve Ermeni birlikler bu bölgeye vahşice saldırdırdı. Ermeniler, 1991'in son günlerinde ablukaya aldıkları bölgenin tek havaalanına sahip ve stratejik önem taşıyan Hocalı'yı ele geçirmek için harekete geçti. Aylar süren vahşeti, 1992 yılının 25 Şubat'ında yoğunlaştıran Ermeniler, sivil halkı acımasızca katletti. İnsan Hakları Savunma Merkezi, İnsan Hakları İzleme Örgütü ve Time dergisine göre Hocalı Katliamı, Ermenistan'ın ve 366. Motorize Piyade Alayı'nın desteğindeki Ermeni güçler tarafından gerçekleştirildi. Ayrıca, Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan ve Markar Melkonyan'ın aktardığına göre kardeşi Monte Melkonyan, katliamın Ermeni güçler tarafından yapılan bir intikam olduğunu açıkladı. Ermeniler, savunmasız halka acımasızsa işkence yaparak 20. yüzyılın en kanlı katliamlarından birine imza attı. Daha önce 7 bin kişinin yaşadığı Hocalı'da savunmasız durumdaki 106'sı kadın, 70'i yaşlı, 63'ü çocuk 613 Azerbaycan vatandaşı hayatını kaybetti. Katliamdan 76'sı çocuk 487 kişi ağır yaralı olarak kurtuldu ve Ermeni güçleri bin 275 kişiyi esir aldı. Esirlerin 150'sinden bugüne kadar haber alınamadı. Katliamda 8 aile tamamen yok edildi, 25 çocuk her iki ebeveynini, 130 çocuk ise ebeveynlerinden birini kaybetti. Azerbaycan devletinin işgal nedeniyle uğradığı zarar ise 170 milyon doları buldu. Katledilenlerin adli tıp muayeneleri ve şahit ifadelerine göre, Hocalı sakinlerinin kafa derisinin soyulması, kurak, burun, organlarının kesilmesi, gözlerin çıkartılması gibi kadın, yaşlı ve çocuk ayrımı yapılmaksızın akılalmaz işkencelere maruz kaldığını açıkça kanıtladı. Katliam kurbanları arasında boynu vurularak, yakılarak katledilenlerin yanı sıra karnı süngülenen hamile kadınlar da vardı. O dönemde çekilen görüntüler ve fotoğraflar da katliamın büyüklüğünü ortaya koydu. Ermeni askeri birlikler, Hocalı saldırısı ile savunmasız halkın kaçabileceği tek bir yol bıraktı. Kaçmaya çalışan sivil halk, Doğu Koridoru'nu kullandı. Ancak o yolda Ermeni askerler masum halkı bekliyordu. Sivillerin yanındaki silahlı güçler karşılık vermeye çalışsa da sivillerle birlikte tamamı, açılan ateş sonucu öldü. Ermenistan Silahlı Kuvvetleri 366. Alayın da desteğini alarak giriş ve çıkışını kapadığı köyü üç yönden kuşattı. Helikopter ve ağır silahların yardımı ile önce köyü bombalatıp köye girerek sivil, kadın, çocuk, yaşlı ayırımı yapmadan katliam yaptılar. Ermeniler bu köyü işgal ederek bütün bölge halkına bir mesaj vermek istediler. Böylece Azerbaycan Türkleri için ağır bir mesaj verdiler ve Ermeni askerler bu adımla stratejik açından önemli bir mekanı da ele geçirdiler. Katliam sırasında Ermeni askerlerine esir düşen ve serbest kalan Azerbaycanlı Hüseynağa Guliyev, gözü dönmüş insanların Hocalı'da gerçekleştirdikleri barbarlığın vahşi hayvanları bile geride bıraktığını söyledi. 'Annelerinin gözleri önünde çocukların dersini yüzüyorlardı' diyen Guliyev, vahşi hayvanların bile o insanlardan daha merhametli olduklarını ifade etti. Azerbaycan'a göre, Hocalı Katliamı, 1949 Cenevre Sözleşmeleri'nin, Birleşmiş Milletler'in Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi, Sivil ve Siyasi Haklar Sözleşmesi, İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşmesi, Çocuk Hakları Sözleşmesi gibi çok sayıda sözleşmenin ciddi ihlali anlamına geliyor. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 22 Nisan 2010 tarihli karara göre Hocalı'da yaşananlar, savaş suçları veya insanlık aleyhine suçlarla eş değer eylemler olarak görüldü. Bir suçun soykırım kapsamında değerlendirilebilmesi için hedef kitleye veya gruba yönelik yok etme kastıyla hareket edilmesi gerekiyor. Hocalı Katliamı'nda, Hocalı kasabasındaki sivillerin özel kasıtla öldürüldüğü, ciddi fiziki veya zihni zarara maruz bırakıldıkları, bu sivillerin yaşam şartlarının ortadan kaldırıldığı, kendilerine fiziki olarak yok etme amaçlı zarar verildiği ve çocukların zorla başka bir gruba transfer edildiği gibi eylemlerin gerçekleştirildiği ispatlanırsa, elbette bu katliam soykırım şeklinde kabul edilebilir. Hocalı katliamı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne (AİHS) bakıldığında 2. maddedeki yaşam hakkı, 3. maddedeki işkence yasağı, 5. maddedeki kişi güvenliği ve özgürlüğü, 8. maddedeki özel hayatın ve aile hayatının korunması ile AİHS'nin 1. Ek Protokolü'nün 1. maddesinde yer alan mülkiyet hakkı ihlal edildi. Olaylarda ihlal edilen bir başka uluslararası hukuk kuralının da 'toprak bütünlüğüne sadakat yükümlülüğü'dür. BM Antlaşması'nın 2. maddesinde belirtilen bu yükümlülük, Azerbaycan toprağı olan Karabağ bölgesinin askeri anlamda işgal edilmesiyle çiğnendi. Nitekim BM Güvenlik Konseyi'nin 1993 yılında aldığı 822, 853, 874 ve 884 numaralı kararları da bu askeri işgali teyit etmektedir. Ermenilerin uyguladıkları toplu katliamların 1918-1920 yıllarında Bakü, Guba, Şamahı, Kürdemir ve Lenkeran'la beraber, Şuşa'da, İrevan Guberniyası sınırlarında, Zengezur'da, Nahçıvan'da, Şerur'da, Ordubad'da, Kars'ta ve diğer bölgelerde amansızlıkla sürdürülmesi sonucunda toplamda on binlerce Azerbaycanlı en acımasız yöntemlerle katledildi ve 1 milyonu aşkın insan yurdunu terk etmek zorunda kaldı. Tarihi Azerbaycan topraklarında Ermeniler tarafından gerçekleştirilen bu vahşet sırasında okullar ve camiler yakıldı. Ermenistan Devlet Başkanı Serj Sarkisyan, Hocalı Katliamı'ndan sorumlu birliklerin başındaki iki liderden biriydi. İngiliz araştırmacı Thomas de Wall'un yaptığı bir röportajda vahşeti şöyle anlattı: ''Azerbaycanlılar Ermenilerin sivil halka karşı katliam yapmayacağını düşünmekteydiler. Biz bunu azerbaycanlılara şaka yapmadığımızı göstermek amacıyla ibret olsun diye yaptık.'' Hocalı Katliamı'nın vahşetini yaşayan Ermeni gazeteci Daud Kheriyan, o gün yaşananları aktardı: 'Gaflan denen ve ölülerin yakılmasıyla görevli Ermeni grup, Hocalı Kasabası'nın 1 kilometre batısında bir yere 2 mart günü 100 Azeri ölüsünü getirip yığdı. Son kamyonda 10 yaşında bir kız çocuğu gördüm. Başından ve elinden yaralıydı. Yüzü morarmıştı. Soğuğa, açlığa ve yaralarına rağmen hala yaşıyordu. Çok az nefes alabiliyordu. Gözlerini ölüm korkusu sarmıştı. O sırada Tigranyan isimli bir asker onu tuttuğu gibi öteki cesetlerin üstüne fırlattı. sonra tüm cesetleri yaktılar. Bana sanki yanmakta olan ölü bedenler arasından bir çığlık işittim gibi geldi. Yapabileceğim bir şey yoktu.' Hocalı soykırımıyla ilgili dünya basınında yer alan haberler: 'Ermeniler Hocalı'ya saldırdılar. Bütün dünya tanınmaz hale getirilmiş cesetlere tanıklık etti. Azerbaycanlılar çok sayıda insanın öldürüldüğünden haber vermekteler'. 'Krua l'Eveneman' dergisi (Paris), 29 Şubat 1992 'Ermeni askerleri binlerce aileyi yok etmiştir.' Sunday Times gazetesi (Londra), 1 Mart 1992 'Ermeniler Ağdam'a doğru giden orduyu kurşun yağmuruna tutmuştur. Azeriler 1200 kadar ceset saymış. Lübnanlı kameraman, ülkesinin zengin Ermeni Taşnak lobisinin Karabağ'a silah ve asker gönderdiğini onaylamıştır.' Financial Times gazetesi (Londra), 9 Mart 1992 ''Birçok insan çirkin hale getirilmiş, masum kızın sadece kafası kalmış.'' Times gazetesi (Londra), 4 Mart 1992 'Video kamera kulakları kesilmiş çocukları gösterdi. Bir kadının yüzünün yarısı kesilmişti. Erkeklerin kafa derisi soyulmuştu.' 'İzvestiya' gazetesi (Moskova), 4 Mart 1992 'Ağdam'da bulunan yabancı gazeteciler Hocalıda öldürülmüş kadın ve çocuklar arasında kafa derisi soyulmuş , tırnakları çıkarılmış 3 kişi görmüşlerdir.' Le Monde' gazetesi (Paris), 14 Mart 1992 'Binbaşı Leonid Kravets: Ben şahsen tepede yüz civarında ceset gördüm. Bir erkek çocuğun kafası yok idi. Her tarafta acımasızca öldürülmüş kadın, çocuk ve ihtiyar vardı.' (Moskova), 13 Mart 1992 İnsan Hakları İzleme Örgütü, yaşanan olayı Dağlık Karabağ'ın işgalinin ardından, yaşanan en kapsamlı sivil katliam olarak nitelendirdi. Fakat Hocalı Katliamı'nın geride kalan 27 yılının ardından kimse cezalandırılamadı. Hocalı Katliamı'nda yaşanan vahşeti izlemek için tıklayınız...

İnsanlık tarihinin asırlık acısı: Hocalı Katliamı

2025 Türk Dünyası Kültür Başkenti: Aktau

Mersin'de "Bolkarlar'dan Toroslar'a Desenlerin Sırrı" temalı defile düzenlendi

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

Fatma Bayram'ın yeni eseri İyiler Yalnız Değildir'den 30 alıntı

Ayet ve hadisler ışığında kadın

Nuri Pakdil'in unutulmaz sözleri

İslam’dan edebiyata kadar en özgün konuların podcastleri

Filistin'deki zulme karşı Müslüman tavrı nasıl olmalı - PODCAST

Uygur Türklerinin kaderini değiştiren 48 madde

"Selvi Boylum Al Yazmalım" Kazakistan'da tiyatro oyunu oldu

PODCAST I Fergana Vadisi'nin önemi

Merhametten ve empatiden uzak Çocuk Hakları Günü!

Metoda dair: Yöntemi gözden geçirme

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Filistin'in bağımsızlığını resmi olarak tanıyan ülkeler

Haris el-Muhâsibi'den Hakk'ı Arayanlara Nasihatler

Filistin’i işgale yönelik Yahudi göçleri: Aliyah

İsrail işgallerine karşı "birlik" çağrısı

Osmanlı belgeleri ışığında Filistin’e Yahudi göçü

Bosna Savaşı öncesinde bölgedeki gerilimlerin tarihsel kökenleri

Fatma Bayram'ın yeni eseri "İyiler Yalnız Değildir" TK Kitap'tan çıktı!

Fatma Bayram'ın yeni eseri İyiler Yalnız Değildir'den 30 alıntı

Ayet ve hadisler ışığında kadın

Filistin'de kadın ve çocuk olmak

Kadın sahabilerin İslam'a hizmeti

Nuh Tufanı kopuyor I İnsanlığın hayata yeniden başlaması

Arama

İnsanlık tarihinin asırlık acısı: Hocalı Katliamı