Arama
İnsanlık tarihinin asırlık acısı: Hocalı Katliamı
Hocalı Katliamı'nın üzerinden 29 yıl geçti fakat acısı bugün de Azerbaycanlıların kalbinde tazeliğini koruyor. Azerbaycanlılar, Ermeni güçlerin 26 Şubat 1992'de Hocalı'da kadın, çocuk ve yaşlı gözetmeksizin yaptığı katliamın kurbanlarını anıyor. Peki, Hocalı Katliamı nasıl gerçekleşti? Hocalı Katliamı nedir? Hocalı Katliamı'nda yapılan işkenceler nelerdir? Sizler için, insanlık tarihinin siyah gecesi olan Hocalı Katliamı hakkında merak edilenleri ve bilinmeyenleri derledik.
Azerbaycan'a göre, Hocalı Katliamı, 1949 Cenevre Sözleşmeleri'nin, Birleşmiş Milletler'in Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi, Sivil ve Siyasi Haklar Sözleşmesi, İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşmesi, Çocuk Hakları Sözleşmesi gibi çok sayıda sözleşmenin ciddi ihlali anlamına geliyor.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 22 Nisan 2010 tarihli karara göre Hocalı'da yaşananlar, savaş suçları veya insanlık aleyhine suçlarla eş değer eylemler olarak görüldü.
Bir suçun soykırım kapsamında değerlendirilebilmesi için hedef kitleye veya gruba yönelik yok etme kastıyla hareket edilmesi gerekiyor.
Hocalı Katliamı'nda, Hocalı kasabasındaki sivillerin özel kasıtla öldürüldüğü, ciddi fiziki veya zihni zarara maruz bırakıldıkları, bu sivillerin yaşam şartlarının ortadan kaldırıldığı, kendilerine fiziki olarak yok etme amaçlı zarar verildiği ve çocukların zorla başka bir gruba transfer edildiği gibi eylemlerin gerçekleştirildiği ispatlanırsa, elbette bu katliam soykırım şeklinde kabul edilebilir.
Hocalı katliamı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne (AİHS) bakıldığında 2. maddedeki yaşam hakkı, 3. maddedeki işkence yasağı, 5. maddedeki kişi güvenliği ve özgürlüğü, 8. maddedeki özel hayatın ve aile hayatının korunması ile AİHS'nin 1. Ek Protokolü'nün 1. maddesinde yer alan mülkiyet hakkı ihlal edildi.
Olaylarda ihlal edilen bir başka uluslararası hukuk kuralının da "toprak bütünlüğüne sadakat yükümlülüğü"dür. BM Antlaşması'nın 2. maddesinde belirtilen bu yükümlülük, Azerbaycan toprağı olan Karabağ bölgesinin askeri anlamda işgal edilmesiyle çiğnendi. Nitekim BM Güvenlik Konseyi'nin 1993 yılında aldığı 822, 853, 874 ve 884 numaralı kararları da bu askeri işgali teyit etmektedir.
Ermenilerin uyguladıkları toplu katliamların 1918-1920 yıllarında Bakü, Guba, Şamahı, Kürdemir ve Lenkeran'la beraber, Şuşa'da, İrevan Guberniyası sınırlarında, Zengezur'da, Nahçıvan'da, Şerur'da, Ordubad'da, Kars'ta ve diğer bölgelerde amansızlıkla sürdürülmesi sonucunda toplamda on binlerce Azerbaycanlı en acımasız yöntemlerle katledildi ve 1 milyonu aşkın insan yurdunu terk etmek zorunda kaldı. Tarihi Azerbaycan topraklarında Ermeniler tarafından gerçekleştirilen bu vahşet sırasında okullar ve camiler yakıldı.
Ermenistan Devlet Başkanı Serj Sarkisyan, Hocalı Katliamı'ndan sorumlu birliklerin başındaki iki liderden biriydi. İngiliz araştırmacı Thomas de Wall'un yaptığı bir röportajda vahşeti şöyle anlattı:
''Azerbaycanlılar Ermenilerin sivil halka karşı katliam yapmayacağını düşünmekteydiler. Biz bunu azerbaycanlılara şaka yapmadığımızı göstermek amacıyla ibret olsun diye yaptık.''
Hocalı Katliamı'nın vahşetini yaşayan Ermeni gazeteci Daud Kheriyan, o gün yaşananları aktardı:
"Gaflan denen ve ölülerin yakılmasıyla görevli Ermeni grup, Hocalı Kasabası'nın 1 kilometre batısında bir yere 2 mart günü 100 Azeri ölüsünü getirip yığdı. Son kamyonda 10 yaşında bir kız çocuğu gördüm. Başından ve elinden yaralıydı. Yüzü morarmıştı. Soğuğa, açlığa ve yaralarına rağmen hala yaşıyordu. Çok az nefes alabiliyordu. Gözlerini ölüm korkusu sarmıştı. O sırada Tigranyan isimli bir asker onu tuttuğu gibi öteki cesetlerin üstüne fırlattı. sonra tüm cesetleri yaktılar. Bana sanki yanmakta olan ölü bedenler arasından bir çığlık işittim gibi geldi. Yapabileceğim bir şey yoktu."