Arama
İslam uygarlığında suyun kaldırılmasını sağlayan keşifler
Hayatınızda musluk suyu olmadığını ve su için nehir veya kuyuya gitmek, dahası nehir kıyısına geldiğinizde yanına bile yaklaşamadığınız o hızlı akıntıdan kovayla su çekmenin bir yolunu bulmak zorunda olduğunuzu hayal edin. Bundan 800 yıl önce yaşayan Müslüman kâşifler, su kaldırma makinesini ve pompayı icat etmeden önce böyle bir hayat yaşanıyordu. Müslüman âlimler tarafından gerçekleştirilen icatlar sayesinde dünyada yeni bir dönüşüm başladı. Üstelik onların bu keşiflerini Avrupa tam 700 yıl sonra hayata geçirebilecekti.
Akıntının su çarkını çevirmesiyle birlikte kam mili dönmekteydi. Kam mili üzerindeki her bir kam bir bağlantı çubuğunu aşağıya bastırıyordu; tüm bağlantı çubukları merkez eksende birleşecek şekilde yerleştirilmişti.
Bağlantı çubuğunun diğer ucunda, yukarı kalkarak pistonu beraberinde yukarıya çeken bir ağırlık bulunuyordu. Bu merhalede oluşan boşluk sayesinde su tek yönlü valf tarafından emilerek piston silindirine aktarılıyordu.
Kam mili belirli bir açı kadar döndükten sonra, kam bağlantı çubuğunu serbest bıraktırmakta ve böylece pistonun bir devri tamamlanmaktaydı.
Kurşun ağırlık, yerçekimi sayesinde pistonu aşağı doğru itiyor, böylece disk valfa doğru akmaya zorlanıyordu, ancak disk valf kapandığında, su başka bir delikten akarak iletim borularına yönelmek zorunda kalıyordu. Bu sistemin güzel tarafı kamların farklı açılarda yerleştirilmesi nedeniyle pistonların birbirini izleyerek farklı zamanlarda devreye sokulmasıydı.
Makinelere bağımlı olarak yaşadığımız, otomobillerin, bisikletlerin ya da elektrikli tulumbaların çevirdiği bugünlerimizin öncesinde, bu keşifler toplumu tam anlamıyla değiştirmiştir. Bu makineler fabrikalarda seri olarak üretilmiyordu; ancak birçok kasabada kurulan su pompaları sayesinde bazı insanların hayatı büyük ölçüde kolaylaşmaktaydı.
Artık insanlar kaplarla su taşımak ya da su kaldıracını kullanmak için sıranın kendisine gelmesini beklemek zorunda değildi. Tek yapmaları gereken pompanın ya da su kemerinin yanında durup su çarklarıyla toplanan bu değerli sıvıdan ihtiyaç duyduğu kadar almaktı; tıpkı bizim bugün musluktan su akmasını bir saniye beklememiz gibi.