Arama
Libya’nın tarihine dair önemli kırılma noktaları
Libya, tarih boyunca Akdeniz'deki stratejik konumu nedeniyle daima önemli bir coğrafya oldu. İslam'ın ilk yıllarından itibaren Müslüman toprağı olan Libya'yı, Haçlı istilasından Osmanlı Devleti kurtardı. Kanuni döneminde yardım isteyen Libya halkının imdadına Turgut Reis yetişti; İtalyanların işgaline kadar bu topraklarda 4 asır boyunca Osmanlı sancağı dalgalandı. Osmanlı'dan koparıldıktan sonra ise bölgede sular hiç durulmadı.
Afrika Orduları Grup Kumandanı sıfatıyla Libya'da bulunan 23 yaşındaki Şehzâde Osman Fuad, 1919'a kadar mücadeleyi sürdürdü. Fakat kendilerine erzak ve cephane temin eden Alman denizaltıları mütareke nedeniyle denize çıkamayınca durum kötüleşti.
300 ila 500 arası Osmanlı neferi ile 15 bin ila 30 bin arasında Libyalı gönüllüden müteşekkil bir ordu, 60 bin kişilik teçhizatlı İtalyan ordusuna dayanamadı ve bu durum sonucunda Şehzâde esir düştü. Bu, Libya'nın felâketi oldu. Şeyh Ahmed Sünûsî ise İstanbul'a kaçtı.
1923 yılında imzalanan Lozan Antlaşması ile Türkiye, Libya üzerindeki haklarından vazgeçti. İtalyanlar ise binlerce sivili öldürdükleri halde Libya'nın sahil kesiminden öteye geçemediler ve tamamında hâkimiyet kuramadılar.
Verdiği mücadeleyle tüm dünyada tanınan Ömer Muhtar, coğrafyayı yakından tanıması ve stratejik savaş taktikleriyle İtalyanları büyük hezimete uğrattı. Savaşlardaki başarılarıyla "Çöl Aslanı" lakabını alan Muhtar, ilerlemiş yaşına rağmen İtalya'ya karşı 22 yıllık mücadele verdi ve birçok işgal valisini mağlubiyetle ülkesine gönderdi.
İtalya'da yönetim değişikliğinin ardından başa faşist lider Mussolini geçti. İtalyan güçlerinin Libya'daki direnişçilere karşı başarısız olmalarının ardından bölgede yeni bir kanlı taktiğe girişildi.
Vahalara baskın yapılıp, kabile reisleri kaçırılıyor; tayyarelere bindiriliyor ve kabilesinin bulunduğu mıntıkaya atılıyordu. Bu usul, halkı yıldırmaya yetti. İtalya hava kuvvetlerinin saldırılarıyla Ömer Muhtar'ı pusuya düşürdü, yakaladı ve idama mahkûm etti.
İtalya, Libya'yı genellikle sert valilerle idare etti. Halkın yerel âdetlerine, İslam hukukunun uygulanmasına ve şer'i mahkemelere dokunmadı. Hazırladığı kanunların, beldenin mezhebi olan Maliki fıkhına uygun olmasına dikkat etti.
İtalyanlar, İkinci Dünya Savaşı'nda mağlup olunca, 1943'te Libya'dan tamamen çıktı. Trablus ve Bingazi'de İngilizler; Fizan'da ise Fransızlar hâkimiyet kurdu.
1951 yılında Libya bağımsızlığını kazandı ve Birleşmiş Milletler aracılığıyla bağımsızlığa kavuşan ilk ülke oldu. Şeyh Ahmed Sünûsî'nin yeğeni İdris, ülkenin kralı oldu.
1960'lı yıllarda petrolün de etkisiyle dış güçler planlarını Libya üzerine yönelttiler. Libya petrolü, kaliteliydi ve mesafe açısından taşıma maliyetleri düşüktü.