Arama
Libya’nın tarihine dair önemli kırılma noktaları
Libya, tarih boyunca Akdeniz'deki stratejik konumu nedeniyle daima önemli bir coğrafya oldu. İslam'ın ilk yıllarından itibaren Müslüman toprağı olan Libya'yı, Haçlı istilasından Osmanlı Devleti kurtardı. Kanuni döneminde yardım isteyen Libya halkının imdadına Turgut Reis yetişti; İtalyanların işgaline kadar bu topraklarda 4 asır boyunca Osmanlı sancağı dalgalandı. Osmanlı'dan koparıldıktan sonra ise bölgede sular hiç durulmadı.
Topraklarının büyük çoğunluğu çöl olan Libya'da az bir nüfus yaşıyordu. Osmanlı hazinesine katkısı önemli bir katkısı yoktu. Ancak Akdeniz hâkimiyeti sebebiyle oldukça stratejik bir öneme sahipti.
Tanzimat'ın ardından Libya, eyalet sancak, kaza ve nahiyelere ayrıldı. 1830 yılında Fransa'nın Cezayir'i, 1881'de Tunus'u; 1882'de ise İngiltere'nin Mısır'ı işgal etmesi sonucu Osmanlı Devleti'nin Afrika'daki tek toprak parçası Libya oldu.
Osmanlı Devleti, Libya'nın elden çıkmaması amacıyla yerli halkı savaşa hazırladı ve çeşitli yerlerde silah depoladı. Ancak İtalya, 29 Eylül 1911 tarihinde Libya'nın liman şehirlerini bombalayarak işgali fiilen başlattı.
İtalyan kuvvetleri, 3-20 Ekim tarihleri arasında Trablus, Derne, Tobruk ve Bingazi'yi ele geçirdiler. Vali vekili Libyalı Miralay Neşet Bey, elinde bulunan olanaklar doğrultusunda bir müdafaa cephesi kurdu ve İtalyanların sahilden içeri sızmasını engellemeye çalıştı.
İtalya, Osmanlı Devleti'nden Libya'ya gelebilecek silah ve mühimmat sevkini önlemek için 24 Nisan 1912'de Rodos'u ve 12 Adayı işgal etti.
İttihatçı subaylar Enver, Halil (Kut), Mustafa Kemal, Fethi ve Rauf Beyler o dönemde, Mısır ve Tunus üzerinden "gazeteci" hüviyeti ile Libya'ya geçtilerse de; gerçekleştirdikleri direniş harekâtları sonuçsuz kaldı.
1912 yılında Balkan Savaşı'nın başlaması nedeniyle Osmanlı Devleti, Libya'yı savunamayacağını anladı.
15 Ekim 1912 tarihinde gerçekleştirilen Uşi Anlaşması ile Libya, Rodos ve 12 Ada, Halife'nin nüfuzu bâki kalmak ve vergi vermek şartıyla İtalyanlara bırakıldı.
Yerli halk dağlara çıkıp mücadeleye devam etti. Başlarında Sünusî şeyhi Seyyid Ahmed bulunuyordu. İtalya, Birinci Dünya Savaşı'na İttifak Devletleri cephesinde girince, halife torunu Şehzâde Osman Fuad Efendi Libya'ya gönderildi. Halkın, bu şehzade etrafında toplanması umuluyordu.
İttihatçılar ise Ahmed Sünûsî'yi Mısır'a hücuma zorladılar. Oysa Mısır, Libya'nın dışarı açılan tek kapısıydı ve İngilizler de İtalyan işgaline karşıydı.