Arama
Osmanlı'da ilk seçim nasıl yapıldı?
Türkiye'de ilk seçim, Osmanlı zamanında 23 Aralık 1876 tarihinde Meşrutiyetin ilanıyla parlamenter sisteme geçiş ile gerçekleşti. Dolmabahçe Sarayı'nda II. Abdülhamit'in huzurunda gerçekleşen törenle açılan Mebusan Meclisi'ne milletvekilleri, yapılan genel seçimle göreve başladı. İşte Osmanlı'da ilk seçimin nasıl gerçekleştiğine dair bilmeniz gerekenler...
Sultan II. Abdülhamid, meclisi açmaktan duyduğu memnuniyeti belirttikten sonra devlet idaresinin esasının adalet olduğunu, Osmanlı tebaâsının din ve mezhep hürriyetini altı yüz seneden beri korumasının adalet sayesinde mümkün olduğunu ifade etti. İmparatorluğun çöküşünü engellemek maksadıyla ilk teşebbüsü II. Mahmut'un gerçekleştirdiğini, Abdülmecit'in de onun izinde yürüyerek Tanzimat-ı Hayriye'yi ilan ettiğini belirtmiş ve sözlerini şu cümlelerle sürdürdü:
"Kavânîn-i memleketin ârâ-yı umûmîyeye istinâdını elzem gördüm ve Kānûn-i Esâsî'yi ilân eyledim. Kānûn-i Esâsî'yi te'sîsden maksadımız; ahâlîyi rü'yet-i mesâlih-i umûmîyede hazır olmağa davet etmekden ibâret olmayup, belki memâlikimizin ıslâh-ı idâresine ve sû-i isti'mâlât ile kā'ide-i istibdâdın imhâsına bu usûlün vesile-i müstakille olacağı cezm-i yakīnindeyim. Kānûn-i Esâsî fevâid-i asliyyesinden başkaca beyne'l-akvâm husûl-ı ittihâd-ı uhuvvet esâsını temhîd ve halkça bir ömr-i saadet ve ireb te'sîs eylemek maksadını dahi câmi'dir."
Açılış töreninin arkasından Ayan ve Meclis-i Mebusan üyeleri, eski Darülfünun binasında kendilerine ayrılan bölümlerde çalışmalarına başladılar. II. Abdülhamit'in isteği ile Meclis-i Mebusan başkanlığına Ahmet Vefik Paşa, Meclis-i Ayan başkanlığına ise Server Paşa getirildi.
İlk Mebusan Meclisi seçimlerinin yapıldığı dönemde, Osmanlı Devleti'nde henüz siyasi partiler yoktu. Bu nedenle de ilk parlamento seçimlerine siyasi partiler bulunmadı. Bu seçimlerle ilgili hukuki belgelerde partilerden bahsedilmediği gibi o tarihte memleketimizde faaliyette olan siyasi parti de yoktu.
Taşrada ilk Meclis-i Mebusan üyelerinin tespiti için seçim yapılmayıp, İdare Meclisleri üyeleri ikinci seçmen olarak kabul edildiler. Dolayısıyla ilk seçimler İstanbul ve çevresinde yapıldı. İstanbul ve çevresindeki seçim esaslarını belirleyen Beyannâme 16 Zilhicce 1293'te çıkarılmış olup bu tarih Miladi takvimde 1 Ocak 1877'dir. Ancak o dönemde kullanılan Rumi takvime göre yılbaşı Mart'ta olduğundan seçimlerin 1876 yılı içinde yapıldığı söylenebilir.