Arama
Sultan II. Mahmud ve modernleşmenin yolunu açan ıslahatları
Sultan II. Mahmud, Osmanlı tarihinde iz bırakan hükümdarların başında gelir. Devlet-i Aliyye'de modernleşmenin temellerini atmış; ancak geleneğe olan bağlılığını hiçbir zaman yitirmemişti. İyi bir tahsil gören II. Mahmud, güzel sanatlara ilgi duymuş; hüsn-i hat alanında henüz şehzadelik yıllarında icazet almıştı. Tambur çalan ve ney üfleyen II. Mahmud, yazdığı şiirlerde ise "Adli" mahlasını kullanırdı. Tıp, eğitim, askeri, idari, hukuk ve sosyal alanlarda pek çok yeniliğe imza atmış ve kendisinden sonra gelen Osmanlı sultanlarını bu anlamda etkileyerek reformların öncüsü olmuştu.
Sultan II. Mahmud, Asâkir-i Mansûre ordusunun kıyafetleri de dâhil eski askeri sistemden her yönüyle farklı olmasını istiyordu. Yeni askerlerin nasıl bir başlık kullanacakları konusunda yeni bir arayış başladı. Tunus'tan getirilen fesleri askerlerine giydiren Serasker Hüsrev Paşa'nın fesli birlikleri, bir Cuma selamlığında II. Mahmud'u selamladılar. Düzgün ve pratik olan fes, padişah tarafından çok beğenilince bütün askeri birliklere fes giydirilmesi kararlaştırıldı.
1826'da Yeniçeri Ocağı kaldırıldı yerine, Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye adıyla yeni bir ordu kuruldu. Yeni ordu için bir aydan kısa bir sürede bir kanunname hazırlandı. Buna göre ordu başlangıçta 12 bin kişiden oluşacak ve askerlik süresi 12 yıl olacak; askere alma işi gönüllülük esasına göre yapılacaktı.
Askeri tabip, cerrah ve eczacı yetiştirmek üzere 1827'de Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye ve Cerrahhane kuruldu. Aynı şekilde devrin tıp alanında uzman Avrupalı isimleri davet edilerek ders vermeleri sağlandı.
Bir istismar ve yolsuzluk odağı haline gelen timar sistemi 1831'de kaldırılarak dirlik arazileri hazineye devredildi. Yeni kurulan ordunun eğitim ve teşkilat bakımından çağdaş standartlara kavuşturulması amacıyla birçok Avrupalı uzman getirtildi. Bu askeri heyetler sayesinde alanda önemli gelişmeler kaydedildi. Ordunun modernleşmesi için çalışıldı.
Merkezi otoritenin güçlendirilmesi ve yeniden yapılandırılması bu devrin en karakteristik özelliğidir. Bu bağlamda geleneksel kurumlar Avrupa modelinde yeniden teşkilatlandırıldı. Babıali'de Sadaret'in bir birimi olarak 1821'de Tercüme Odası kuruldu. İstanbul'da Vaka-yı Hayriye ile bozulan düzenin iadesi amacıyla kolluk kuvveti ve belediye hizmetlerini görmek üzere 1826'da İhtisab Nezareti kuruldu. Vakıf gelirlerinin kontrolü ve idaresi için Ekim 1826'da Evkaf-ı Hümayun Nezareti kuruldu. Vergilerin adil olarak toplanabilmesini sağlamak amacıyla 1831'de ilk nüfus sayımı ve kapsamlı arazi sayımı gerçekleştirildi. 1831'de Takvim-i Vekayi adıyla ilk resmi gazete yayınlanmaya başlandı.