Arama
Tarihe yön veren medeniyet: Endülüs
Endülüs, ilk İslam fetihlerinin son halkasını oluşturan bir medeniyetti. Müslümanlar, Kuzey Afrika'nın ardından fetih faaliyetlerini İspanya'ya yöneltmiş; Tarık bin Ziyad kumandasındaki ordu ile İspanya'nın büyük çoğunluğu fethedilmişti. Endülüs, o tarihten sonra muhteşem bir medeniyete ev sahipliği yapmış; Müslümanların ve gayrimüslim tebaanın çeşitli sahalardaki faaliyetleriyle yüksek ve parlak bir ilim merkezi haline gelmişti. Avrupa'nın "karanlık çağı" yaşadığı dönemde ilim Endülüs'ten yayılmaya başlamış, Müslüman alimlerin keşifleri pek çok alanda öncü olmuştu.
🔸Bu sebeple de Hristiyan İspanya'nın çeşitli şehirleri Avrupa ülkelerine mensup öğrenciler için yine İslami dönemdeki gibi cazibe merkezi olmaya devam etti.
🔹İslam medeniyetinin birikimlerinin Batı'ya aktarılması yönündeki söz konusu tercüme faaliyetleri aslında 10'uncu yüzyılda başlamış olmakla birlikte bu faaliyetlerin daha sistemli ve daha yoğun bir mahiyet kazanması 12'nci yüzyılın başlarına rastlar.
🔸Tuleytula başpiskoposu Raimundu burada Bağdat'taki Beytülhikme'ye benzer bir müessese kurdu. Ondan farklı olarak Arap dili ve edebiyatının da öğretildiği bu müessesede çalışan Müslüman, Hristiyan ve Yahudi mütercimler felsefe, astronomi, matematik, tıp, kimya, tarih, coğrafya ve edebiyat gibi ilim dallarıyla ilgili çok sayıda Arapça eseri Latinceye çevirdiler.
🔹Bu çalışmalar sırasında Tuleytula, farklı milletlerden ve dinlerden âlim ve mütercimlerin yaşadığı önemli bir ilmî merkez durumundaydı. 13'üncü yüzyılda bundan başka İşbîliye ve Mürsiye'de de tercüme okulları açıldı.
🔸Ortaçağ Avrupası bu faaliyetler sayesinde eski Yunan felsefesini ve özellikle Aristo'yu ilk defa duyma ve tanıma imkânına kavuştu.
🔹Müslüman filozofların din ile aklı uzlaştırma yönündeki fikirleri büyük bir yankı uyandırdı ve bir zihin inkılâbı meydana getirdi.
🔸Bu arada İbn Rüşd, Aristo üzerine yazdığı şerhlerden başka Tehâfütü Tehâfüti'l-felâsife adlı eseriyle Avrupa'da kendisine en fazla itibar edilen filozof haline geldi.
🔹Eserleri, kilise çevrelerinin itirazları doğrultusunda bazı kısımları çıkarıldıktan sonra Paris Üniversitesi'nde ve öteki akademik kurumlarda okutulan kitaplar arasına girdi ve adını ondan alan Averroisme, 16'ncı yüzyılın sonuna kadar Avrupa'da hâkim düşünce ekolü olarak kaldı.
🔸İbn Rüşd'ün fikirlerini benimsemiş bir diğer Endülüslü filozof olan Yahudi asıllı Mûsâ b. Meymûn hem Yahudi hem de Hristiyan ilâhiyat çevrelerine tesir etti. Yapılan ilmî araştırmalar Albert Magnus, Duns Scotus, Spinoza ve hatta Immanual Kant'ın ondan etkilendiğini gösterir.
🔹Albert Magnus'u etkileyen bir diğer Endülüslü filozof da İbn Bâcce'dir. Kastilya-Léon Kralı X. Alfonso el Sabio, Dante ve Bacon, Müslüman mütefekkirlerin tesiri altında kalan ve bunu itiraf eden Avrupalı düşünürlerden bazılarıdır.